Ē-mn̂g-chhī

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
(Tùi Ē-mn̂g choán--lâi)


Ē-mn̂g-chhī
—  Hù-séng-kip siâⁿ-chhī  —
厦门市
Ē-mn̂g-chhī
Ē-mn̂g-chhī
Ē-mn̂g-chhī tī Hok-kiàn-séng ê ūi-tì ê uī-tì
Ē-mn̂g-chhī tī Hok-kiàn-séng ê ūi-tì ê uī-tì
Ē-mn̂g-chhī tī Hok-kiàn-séng ê ūi-tì
Ē-mn̂g-chhī is located in Tiong-kok
Ē-mn̂g-chhī
Ē-mn̂g-chhī
Ē-mn̂g-chhī tī Tiong-kok ê ūi-tì
Keng-hūi-tō͘: 24°28′47″N 118°05′20″E / 24.4796°N 118.0889°E / 24.4796; 118.0889
Kok-ka  Tiong-kok
Séng Hok-kiàn
Chèng-hú só͘-chāi Su-bêng-khu
Bīn-chek
 - Lóng-chóng 1,912 km2
 - Thó͘-tē 1,700.61 km2
 - Chúi-bīn 333 km2
Jîn-kháu (2022)
 - Lóng-chóng 530.8 bān lâng
 - Bi̍t-tō͘ 3,121 lâng/km2
Sî-khu Tiong-kok Piau-chún Sî-khu (UTC+8)
Iû-piān hō-bé 361000
Tiān-oē khu-bé 0592
Chhia-pâi hō-bé 闽D
Bāng-chām www.xm.gov.cn

Ē-mn̂g-chhī (Ē-mn̂g-oē tha̍k choè Ē-bn̂g-chhī; kán-thé hàn-jī: 厦门市, thoân-thóng hàn-jī: 廈門市) sī lâm Tiong-kok Hok-kiàn-séng hái-hoāⁿ Bân-lâm tē-tāi ê 1 ê hù-séng-kip siâⁿ-chhī. Ē-mn̂g hù-kūn ū Chiang-chiu, Choân-chiu. Ē-mn̂g chá-kî tī kok-chè bú-tâi ê miâ-chheng hō-chòe Amoy; che sī kun-kù Bân-lâm-gú ê hoat-im. Hiān-chú-sî Amoy kap āu-lâi ê Xiamen (Hôa-gú hoat-im) lóng ū lâng īng.

Tē-lí[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Hiān-chú-sî, Ē-mn̂g ū 6 ê khu tī Tāi-lio̍k. Ē-mn̂g-tó óa-kīn Kim-mn̂g, sī Hok-kiàn tē-4-tōa tó.

Ē-mn̂g ê khì-hāu sǹg sī a-jia̍t-tāi hêng, pêng-kun khì-un iok-lio̍k 21-tō· Celsius.

Ē-mn̂g-chhī ê cho̍at-tùi tē-lí ūi-tì tòa-leh tang-keng 118°04'04", pak-úi 24°26'46" hù-kīn. Khu-he̍k hōan-ûi pau-koat Ē-mn̂g-tó, Kó·-lōng-sū, tāi-lio̍k ê Tâng-oaⁿ, Chi̍p-bí, Hái-chhng, Siông-an kah kî-thaⁿ chōe-chōe hái-siōng ê sió tó-sū.

Pang-bô͘:Infobox Weather

Jîn-kháu[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Kàu 2022 nî-bóe, ē-mn̂g-chhī lóng-chóng ū 530.8 bān lâng[1].

Keng-chè[siu-kái | kái goân-sí-bé]

2022 nî ê pêng-kin GDP: ¥147,778 (iok-liok US$20,752). 659 ê Tiong-kok siâⁿ-chhī pâi tē-3-miâ.[2]

Le̍k-sú[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Tē 2 tsuā, tē 1 ê kî sī Ē-mn̂g 1787 nî sî-tsūn ê kî.

Tī se-goân 282 nî, Ē-mn̂g sī Tâng-oaⁿ-koān (Hàn-jī:同安縣), sio̍k Chìn-an-kūn (晉安郡). Tī 1387 nî Bêng-tiâu iōng Ē-mn̂g chò phah hái-chha̍t ê ki-tē. Hit-chūn sio̍k-î Choân-chiu. Tēⁿ Sêng-kong tī 1650 nî tiàm hia khiā-khí, jī-chhiáⁿ kā miâ kái chò Su-Bêng-chiu (思明洲). Put-jî-kò Boán-chheng tī 1680 nî koh-chài kā miâ kái tńg-khì Ē-mn̂g. 1912 nî Sin-hāi Kek-bēng liáu-āu Su-Bêng pìⁿ-chò 1 ê kōaiⁿ-miâ (?). Chóng-sī bô-kàu 1 tang koh kái tńg-khì Ē-mn̂g-chhī. Tī 1949 nî Ē-mn̂g chiâⁿ-chò 1 ê séng-ha̍t-chhī, sòa-lo̍h-lâi seng-téng chò hù-séng-kip-chhī. Tī 1984 nî Ē-mn̂g chiâⁿ-chò 1 ê keng-chè-te̍k-khu.

Au-chiu-lâng tī 1541 nî tio̍h ū tī Ē-mn̂g chò seng-lí. 19 sè-kí ê Ē-mn̂g sī Tiong-kok chú-iàu chhut-kháu tê-bí ê káng-chhī, tì-tio̍h Au-chiu gí-giân khip-siu Hàn-gú ê kè-têng siū Ē-mn̂g-oē he̍k-chiá kî-thaⁿ ê Bân-gú éng-hióng. Khó-pí kóng: Amoy, tea (tê), cunshaw (kám-siā), ketchup(kê-chiap).

Tē-1-chhù (?) A-phiàn Chiàn-cheng liáu-āu chhiam ê Lâm-kiaⁿ Tiâu-iok (1842) iau-kiû khai-hóng Ē-mn̂g kap kî-thaⁿ 4 ê hái-káng, che to̍h-sī Tiong-kok le̍k-sú siōng ê "Ngó·-kháu thong-siong" .

Bûn-hòa[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Chhiáⁿ cham-khó Bân-lâm bûn-hòa

Hêng-chèng tan-ūi[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Ē-mn̂g-chhī ē-kha ū 6 ê khu.

Su-bêng kap Ô͘-lí-khu tī Ē-mn̂g tó-lāi.

Tī 2003 nî 5 go̍eh, gôan-té ê Kó͘-lōng-sū-khu (鼓浪嶼區) kap Khai-gôan-khu (開元區) ha̍p-pèng kàu Su-bêng-khu. Hēng-lîm-khu (杏林區) kái-miâ chò Hái-chhng-khu. Siông-an-khu ùi Tâng-oaⁿ pun--chhut-lâi.

Chham-khó[siu-kái | kái goân-sí-bé]