Ē-mn̂g-ōe

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
(Tùi Ē-mn̂g-oē choán--lâi)
Ē-mn̂g-ōe
廈門話 / Ē-bn̂g-ōe
Hoat-im /e˨˩ bŋ̍˨˨ ue˨˨/
Goân-chū kok-ka  Tiong-kok
Sú-iōng tē-khu  Tiong-kok Hok-kiàn Ē-mn̂g
bú-gí sú-iōng-chiá 200 bān (2021)[1]
Gí-hē
Bûn-jī hē-thóng Pe̍h-ōe-jī
Bân-lâm Pheng-im
Hàn-jī
Gí-giân tāi-bé
ISO 639-3
ISO 639-6 xame
Glottolog xiam1236
Linguasphere 79-AAA-je > 79-AAA-jeb
  Ē-mn̂g-oē ê hun-pò͘
Che bûn-chiong pau-hâm IPA hû-hō. Nā-sī bô siong-koan ê jī-hêng chi-oān, lí khó-lêng ē khoàⁿ tio̍h būn-hō, hng-kheng ia̍h-sī khî-thaⁿ hû-hō, bô-hoat-tō͘ chèng-siông hián-sī Unicode jī-goân. Chhiáⁿ lí khoàⁿ Help:IPA.

Ē-mn̂g-oē (廈門話, Ē-mn̂g chāi-tē tha̍k-im: Ē-bn̂g-ōe) sī Bân-lâm-gúĒ-mn̂g tē-khu ê khiuⁿ-kháu. Ē-mn̂g-oē kap Tâi-oân-oē ē-tàng toā-hūn sio-thong, in kâng-khoán sī Chiang-chiu-oē kap Choân-chiu-oē ê saⁿ-lām.

Im-ūn[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Siaⁿ-bó[siu-kái | kái goân-sí-bé]

tûn khí-keng khí-keng
ngē-chhùi-koà
nńg-chhùi-koà siaⁿ-mn̂g
phò-lia̍t chheng p
/p/
t
/t/
k
/k/

/ʔ/
sòng-khì ph
//
th
//
kh
//
to̍k b
/b/
/d/ g
/ɡ/
phò-chhat chheng ch
/ts/
//#
sòng-khì chh
/tsʰ/
/tɕʰ/#
to̍k j
/dz/
mô͘-chhat s
/s/
/ɕ/# h
/h/
phīⁿ /m/* /n/* /ŋ/*
chiap-kūn l
/l/
  • *: Chí-ū tī /b/, /l/, /g/ kap phīⁿ-hoà-ūn liân khí-lâi tha̍k ê sî-āu chiah ē chhut-hiān /m/, /n/, /ŋ/.
  • #: Siū-kàu Phó͘-thong-oē éng-hióng, kin-á-ji̍t Ē-mn̂g siàu-liân-lâng it-poaⁿ chiong /ts/, /tsʰ/, /s/ tha̍k chò //, /tɕʰ/, /ɕ/. Lāu-lâng thàu-té bô án-ne tha̍k.
  • Kin-á-ji̍t chin chē Ē-mn̂g siàu-liân-lâng chiong /g/ tha̍k chò lêng-siaⁿ-bó [zh] (/ʔ/).
  • /d/ kap /dz/ tī kin-á-ji̍t Ē-mn̂g-oē lāi-bīn bô--khì--ah, chiong in lóng tha̍k chò /l/.

Ūn-bó[siu-kái | kái goân-sí-bé]

sù-ho͘ ūn-boé→
bú-im kài-im phīⁿ-im phīⁿ-hoà-im
khai-kháu /a/
/o/
/ɔ/
/e/
/ai/
/au/
//
/am/
/an/
/ŋ̍/
//
/ɔŋ/
//
/ã/
/ɔ̃/
/ãi/
/ãu/
ji̍p-siaⁿ //
//
/ɔʔ/
//
/aiʔ/
/auʔ/
//
/ap̚/
/at̚/
/ŋʔ/
/ak̚/
/ɔk̚/
/ẽʔ/
/ãʔ/
/ɔ̃ʔ/
/ãiʔ/
/ãuʔ/
chê-khí /i/
/iu/
/ia/
/io/
/iau/
/im/
/iam/
/in/
/iɛn/
//
/iaŋ/
/iɔŋ/
/ĩ/
//
//
/iãu/
ji̍p-siaⁿ //
/iaʔ/
/ioʔ/
/iuʔ/
/iauʔ/
/ip̚/
/iap̚/
/it̚/
/iɛt̚/
/ik̚/
/iɛk̚/
/iɔk̚/
/ĩʔ/
/iãʔ/
/iãuʔ/
ha̍p-kháu /u/
/ui/
/ua/
/ue/
/uai/
/un/
/uan/
/uaŋ/
//
/uẽ/
//
/uãi/
ji̍p-siaⁿ //
/uiʔ/
/uaʔ/
/ueʔ/
/uaiʔ/
/ut̚/
/uat̚/
/uẽʔ/
/uãiʔ/

Siaⁿ-tiāu[siu-kái | kái goân-sí-bé]

siaⁿ-tiāu miâ im-piâⁿ iông-piâⁿ sióng-siaⁿ im-khì iông-khì im-ji̍p iông-ji̍p
siaⁿ-tiāu kì-hō ˦˦ (44) ˨˦ (24) ˥˧ (53) ˨˩ (21) ˨˨ (22) ˧˨ (32) ˦ (4)
Pe̍h-ōe-jī ˆ ˊ ˋ - ˈ
hàn-jī kú-lē
pa





pak

pa̍k

Liân-tha̍k piàn-tiāu[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Nn̄g ê í-siōng ê Hàn-jī cho͘-sêng ê sû, choè-āu chi̍t ê Hàn-jī siaⁿ-tiāu thàu-té bē hoat-seng piàn-hoà, kî-thaⁿ Hàn-jī siaⁿ-tiāu ē hoat-seng piàn-hoà. Chia hiān-siōng kiò-chò "liân-tha̍k piàn-tiāu".

Ē-kha sī Ē-mn̂g-ōe nn̄g ê Hàn-jī ê sû liân-tha̍k sî-āu ê thâu-chêng jī piàn-tiāu ê kui-lu̍t:

thâu-chêng jī piàn-tiāu ê kui-lu̍t
goân-sí siaⁿ-tiāu sin ê siaⁿ-tiāu hàn-jī kú-lē piàn-tiāu kú-lē
im-piâⁿ 44 22 山水
san-súi
/san˦˦/ + /sui˥˧/ → /san˨˨ sui˥˧/
iông-piâⁿ 24 22 危機
gûi-ki
/ɡui˨˦/ + /ki˦˦/ → /ɡui˨˨ ki˦˦/
sióng-siaⁿ 53 44 本錢
pún-chîⁿ
/pun˥˧/ + /t͡ɕĩ˨˦/ → /pun˦˦ t͡ɕĩ˨˦/
im-khì 21 53 故事
kò͘-sū
/kɔ˨˩/ + /su˨˨/ → /kɔ˥˧ su˨˨/
iông-khì 22 21 任務
līm-bū
/lim˨˨/ + /bu˨˨/ → /lim˨˩ bu˨˨/
im-ji̍p 32 ji̍p-siaⁿ B
(//)
53
(hìⁿ-sak //)
鐵釘
thih-teng
/tʰiʔ˧˨/ + /tiŋ˦˦/ → /tʰi˥˧ tiŋ˦˦/
ji̍p-siaⁿ A
(/-p̚/, /-t̚/, /-k̚/)
4 竹筒
tek-tâng
/tik̚˧˨/ + /taŋ˨˦/ → /tik̚˦ taŋ˨˦/
iông-ji̍p 4 21
(nā sī ji̍p-siaⁿ B (//),
hìⁿ-sak //)
獨自
to̍k-chū
/tɔk̚˦/ + /t͡su˨˨/ → /tɔk̚˨˩ t͡su˨˨/

Chham-khó chu-liāu[siu-kái | kái goân-sí-bé]

  • 厦门市地方志编纂委员会 (2004). "卷四十九 方 言". 厦门市志 (ēng Hôa-gí). 方志出版社. ISBN 7-80192-026-0. 
  • 福建省地方志编纂委员会 (1998). "第二章 闽南方言". 福建省志·方言志 (ēng Hôa-gí). 方志出版社. pp. 98–163. ISBN 7-80122-279-2.