Costa Rica

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
Costa Rica Kiōng-hô-kok
República de Costa Rica
Costa Rica kî-á
kok-kî
Costa Rica kok-hui
kok-hui
Kok-koa: Himno Nacional de Costa Rica
"Costa Rica Kok-koa"
Siú-to͘
kap siāng-tōa siâⁿ-chhī
San José
Koaⁿ-hong gí-giân Se-pan-gâ-gí
sêng-jīn ê tē-hng gí-giân Limón Creole-gí, Bribri-gí, Jamaica Creole-gí
Chèng-hú tan-it-chè, chóng-thóng-chè, kiōng-hô-kok
• chóng-thóng
Carlos Alvarado
• tē-it hù-chóng-thóng
Epsy Campbell Barr
• tē-jī hù-chóng-thóng
Marvin Rodríguez
Li̍p-hoat ki-kò͘ Li̍p-hoat Gī-hoē
Bīn-chek
• Lóng-chóng
51,100 km2 (19,700 sq mi) (tē 126 miâ)
• chúi-he̍k (%)
1.05
Jîn-kháu
• 2020 nî kó͘-kè
5,094,118 (tē 123 miâ)
• Bi̍t-tō͘
220/km2 (569.8/sq mi) (tē 107 miâ)
GDP (PPP) 2020 nî kó͘-kè
• Lóng-chóng
$95.791 cha̍p-ek
• Pêng-kin
$18,651
GDP (bêng-gī) 2020 nî kó͘-kè
• Lóng-chóng
$65.179 cha̍p-ek
• Pêng-kin
$12,690
Gini (2020 nî) Negative increase 49.7
ko
HDI (2019 nî) Increase 0.810
chin ko · tē 62 miâ
Hoè-pè Costa Rica colón (CRC)
Sî-khu UTC-6 (CST)
Khui-chhia hong-hiòng
Tiān-oē khu-hō +506
ISO 3166 tāi-hō CR
Siōng-téng domain .cr

Costa Rica ("Óa-im: "ko-su-tah lí-kah""), chèng-sek hō Costa Rica Kiōng-hô-kok (Se-pan-gâ-gí: República de Costa Rica), sī Tiong Bí-chiuThài-pêng-iûⁿ kap Carib-hái ê kok-ka. I pak-hong sī Nicaragua, tang-lâm-pêng sī Panama.

Le̍k-sú[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Sian Columbus sî-tāi (pre-Columbian era) ê Costa Rica sī le̍k-sú-ka só͘ kóng Tiong-kan Tē-khu (Intermediate Area), tiō sī Mesoamerica kap Andes bûn-hòa lóng ū éng-hióng ê só͘-chāi.

Tī Se-pan-gâ-gí, la costa rica sī "hù-jū hái-kîⁿ" ê ì-sù. Chiàu chi̍t kóa kóng-hoat chit-ê miâ tāi-seng sī Christopher Columbus kóng--ê, in tī 1502 nî kiâⁿ-chûn kòe Costa Rica tang hái-hōaⁿ khòaⁿ tio̍h chāi-tē ê lâng kòa kim-á. Gil González Dávila mā ū khó-lêng sī chit-ê miâ ê goân-thâu, i sī 1522 nî tī se-hái-hōaⁿ chiūⁿ-lio̍k, tú-tio̍h chāi-tê-lâng, tùi in hia tit tio̍h kim-á.

Se-pan-gâ sî-tāi tōa-pō͘-hūn sî-kan Costa Rica sī Guatemala Chóng Ka-pi-tan-kok (se. Capitanía General de Guatemala) ê siōng lâm-pêng séng-hūn, sǹg Sin Se-pan-gâ chi̍t pō͘-hūn. Hit-tang-chūn ê Costa Rica te̍k-pia̍t sàn-chia̍h, goân-in chi it sī siū Se-pan-gâ hoat-lu̍t kìm-chí kap hū-kīn ê Panama chò bō͘-e̍k.

1821 nî, Se-pan-gâ tī Be̍k-se-ko To̍k-li̍p Chiàn-cheng tang-tiong sit-sè, Guatemala ê chèng-khoân soan-pò͘ Tiong Bí-chiu ê to̍k-li̍p. Chit-ê ji̍t-chí mā sī Costa Rica ê To̍k-li̍p Ji̍t. 1838 nî, hit chūn Tiong Bí-chiu Liân-pang Kiōng-hô-kok í-keng khang-khak chin kú ah, Costa Rica chiah chèng-sek soan-pò͘ i-ê chú-khoân.

Chham-chiàu[siu-kái | kái goân-sí-bé]