N̂g Hiān-hôan

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...

N̂g Hiān-hôan (Hàn-jī: 黃現璠; 1899 nî 11 goe̍h 13 ji̍t - 1982 nî 1 goe̍h 18 ji̍t) sī Tiong-kok hiān-tāi chhut-miâ ê jîn-lūi-ha̍k-ka kiam le̍k-sú-ha̍k-ka. I mā sī Cuengh-cho̍k le̍k-sú ê khai-ki-chó͘ kah Pat kùi ha̍k-phài ê thâu-lâng. Bat tī Tiong-kok ê hóan-iū ūn-tōng hit-chām-á, hō͘ Tiōng-kiōng phah-chòe Cuengh-cho̍k ia̍h-sī sú-ha̍k-kài siōng-kài-tōa ê iū-phài, siū-tio̍h 20-tang ê pek-hāi. [1]

N̂g Hiān-hôan kàu-siū chāi-siⁿ ê sî tī bîn-cho̍k-ha̍k chham le̍k-sú-ha̍k chia--ê léng-he̍k kut-la̍t piàⁿ-sè,1-sì-lâng siá kòe chiok chōe iu-siù ê chok-phín. I siá ê Cuengh-cho̍k kán-sú (壯族簡史) kap Cuengh-cho̍k thong-sú (壯族通史) lóng sī Tiong-kok thâu-chi̍t pún gián-kiù Cuengh-cho̍k le̍k-sú ê tì-chok. I siá ê Tông-tāi Siā-hōe khài-lio̍k (唐代社會概略) sī Tiong-kok thâu-chi̍t pún gián-kiù Tông-tiâu Siā-hōe ê tì-chok. I siá ê Sòng tāi thài-ha̍k-seng kiù-kok ūn-tōng (宋代太學生救國運動) sī Tiong-kok thâu-chi̍t pún gián-kiù ha̍k-seng ūn-tōng ê tì-chok. [2]

Keng-le̍k[siu-kái | kái goân-sí-bé]

1899 nî i tī Tiong-kok Kńg-sai-séng ê Hû-sui-kōan chhut-sì, chhut-sì ê sî hō chò Kam Kìm-eng (甘錦英), chū sòe-hàn lāu-bó tō koè-sin--khì, sī lāu-pē kā i chhiâⁿ-iúⁿ toā-hàn--ê. I siàu-liân ê sî-chūn tī ka-hiong ê o̍h-tn̂g tha̍k-chheh. 1922 nî khó-tiâu Kńg-sai Séng-li̍p Sam-su. 1926 nî chhut-gia̍p liáu-āu, khó-tiâu Kok-li̍p Pak-kiaⁿ Su-hoān Tāi-ha̍k ū-kho, tī hia ha̍k-si̍p Tiong-kok le̍k-sú, sī Ông Tông-lêng (王桐齡), Tô Hi-sèng (陶希圣) kap Siau It-san (蕭一山) ê o̍h-tn̂g-seng. 1932 nî lo̍ah-lâng chut-gia̍p, the̍h tio̍h le̍k-sú ha̍k-sū ê ha̍k-ūi. liáu-āu, iû-û i phín-ha̍k-kiam-iu, m̄-bián khó-chhì ji̍p-khì Pak-su-tāi ê gián-kiù-só͘ chhim-chō, toè Tîn-uân (陳垣) kah Chu Hi-chóo (朱希祖) cheng-gián kàu-io̍k-ha̍k kap le̍k-sú-ha̍k. 1935 nî the̍h tio̍h kàu-io̍k sek-sū ê ha̍k-ūi. Pit-gia̍p liáu-āu, kâng-nî 11 goe̍h khì Ji̍t-pún liû-o̍h, tī Tang-kiaⁿ Tè-kok Tāi-ha̍k (chit-má ê Tang-kiaⁿ Tāi-ha̍k) ê Tāi-ha̍k-īⁿ (Gián-kiù-īⁿ) tha̍k-chheh, chiap-siū Tang-tāi Tāi-ha̍k-īⁿ kàu-siū Wada Sei (和田清), Ka-têng Hoân (加藤繁) kah Harada Yoshito (原田淑人) ê chí-tō, choan-kong Tang-iûⁿ-sú, Ji̍t-pún-sú, Bîn-sio̍k-ha̍k, 1937 nî in-ūi Tiong-Ji̍t Chiàn-cheng po̍k-hoat, tī kôaⁿ-lâng tò-tńg-khì Tiong-kok ê Kńg-sai, tī Kńg-sai Tāi-ha̍k kà-chheh chò sian-siⁿ. 1940 nî kàu 1941 nî tiong-kan, tī Kńg-sai Tāi-ha̍k sing khí-lâi chò hù-kàu-siū--ah. Che í-āu,iū-koh chóan-khì Kńg-tang, hō͘ Tiong-san Tāi-ha̍k phèng-chhiáⁿ chò kàu-siū, chiâⁿ-chòe Cuengh-cho̍k thâu-chi̍t-ê kàu-siū.[3]1942 nî 8 goe̍h, hō͘ Kok-li̍p Kùi-lîm Su-hoān Ha̍k-īⁿ phèng-jīm chò le̍k-sú kàu-siū.kàu-kah 1943 nî chhiu-thiⁿ,N̂g Hiān-hôan koh-chài tò-tńg-khì Kńg-sai Tāi-ha̍k chò kàu-siū. 1949 nî lo̍ah-thiⁿ,seng khí-lih kiam-jīm Kńg-sai Tāi-ha̍k ê hùn-tō-tiúⁿ ; hit kâng nî tang-bé,tiàu-kàu Tiong-bûn-hē kiam chú-jīm kàu-siū, 1950 nî 10 goe̍h,iū-koh tiàu-jīm Tô͘-su-kóan kóan-tiúⁿ.1952 nî hit-chūn, tiōng-kiōng hui-hêng ko-téng o̍h-tn̂g tiâu-chéng,i hō͘ tiàu-phài khì Kńg-sai Su-hoān Ha̍k-īⁿ (chit-chūn ê Kńg-sai Su-hoān Tāi-ha̍k)chò le̍k-sú-hē ê kàu-siū chham koh-chài kiam-jīm Tôo-su-kóan kóan-tiúⁿ. Chū-àn-ne ê 30-tang, i lóng tī hia Kńg-sai) Su-hoān Ha̍k-īⁿ chia̍h-thâu-lō͘ .N̂g Hiān-hôan chham kî-thaⁿ ê ha̍k-chiá bô kâng,i tùi 1942 nî kàu-kah 1982 nî ê 40 tang lóng lâu toà Kńg-sai, ūi-tio̍h Cuengh-cho̍k ê ha̍k-su̍t sū-gia̍p phah-piàⁿ.I tī chò Cuengh-cho̍k ê ha̍k-su̍t tiau-cha hit-sî,chha-put-to kā Kńg-sai kiâⁿ thàu-thàu--ah,the̍h tio̍h chin chē pó-kùi ê khó-kó͘ kap bûn-jī chu-liāu,mā thè Cuengh-cho̍k ê jîn-lūi-ha̍k chham bîn-cho̍k-ha̍k gián-kiù khiā tiōng-iàu ê ki-chhó·. 1982 nî 1 goe̍h 18 hō, in-ūi náu-ek-hiat pīⁿ, tī Kńg-sai Kùi-lîm kòe-sin. Hòe-siū 83. I óng-sing liáu-āu,tng-sî ê Kńg-sai Cuengh-cho̍k Chū-tī-khu chèng-hú tài-liām N̂g Hiān-hôan 1-sì-lâng chòe-chhut ê kū-tāi kòng-hiān,choan-kang lo̍h-chòng i tiàm Lâm-lêng ê "Kńg-sai Cuengh-cho̍k Chū-tī-khu kek-bēng kong-bōng". 1999 nî 11 goe̍h,bat tī Kńg-sai Su-hoān Tāi-ha̍k kú-pān "N̂g Hiān-hôan kàu-siū chhut-sì pah tang kì-liām chō-tâm-hōe".sàn-huē liáu-āu,Kńg-sai Su-hoān Tāi-ha̍k pian-chi̍p Chhut-pán kè "N̂g Hiān-hôan kàu-siū chhut-sì pah tang kì-liām bûn-chi̍p" chham "N̂g Hiān-hôan ha̍k-su̍t lūn-bûn-chi̍p". hiān-chú-sî Kùi-lîm tiong-ha̍k kap Kńg-sai Su-hoān Tāi-ha̍k kok-chū khiā-iú "N̂g Hiān-hôan chióng-ha̍k-kim" chham "N̂g Hiān-hôan siáu-sò͘ bîn-cho̍k chióng-ha̍k-kim. [4]

Chāi-seⁿ ê kiam-chit[siu-kái | kái goân-sí-bé]

N̂g Hiān-hôan chāi-sè ê sî, i kiam-jīm kòe chē-chē siā-hōe chham ha̍k-su̍t chit-bū. Chú-iàu ū: Tiong-iong Bîn-cho̍k Hóng-būn-thôan Kńg-sai Hun-thôan ê hù-thôan-tiúⁿ (thôan-tiúⁿ sī: Huì Hàu-thong), tē-it-kài Chôan-kok Jîn-tāi tāi-piáu, tē-it-kài Tiong-kok Jîn-bîn Tùi-gōa Bûn-hòa Hia̍p-hōe ê lí-sū, tē-it-kài Chôan-kok Jîn-tāi Bîn-cho̍k Úi-ôan-hōe ê úi-ôan, Tiong-iong Tùi-gōa Bûn-hòa Liân-lo̍k Úi-ôan-hōe ê úi-ôan, tē-gō͘-kài Chôan-kok Chèng-hia̍p úi-ôan, Kńg-sai chió-sò͘ bîn-cho̍k siā-hōe le̍k-sú tiau-cha-cho͘ thâu-lâng, thâu-it kài Tiong-kok bîn-cho̍k-ha̍k ha̍k-hōe kò͘-būn,thâu-it kài Tiong-kok pah-o̍at bîn-cho̍k-sú géng-kiù-hōe ê hù-hōe-tiúⁿ,thâu-it kài Tiong-kok sai-lâm bîn-cho̍k géng-kiù ha̍k-hōe kò͘-būn kah Tiong-kok tōa-pek-kho-choân-su bîn-cho̍k phian-chip úi-ôan-hōe úi-ôan chia-ê kiam-chit. bóan-sòe bat chhòng-pān Lî-kang Gia̍p-û Tāi-ha̍k,tī hia chò hāu-tiúⁿ.[5]

Tiōng-iàu ê tù-chok[siu-kái | kái goân-sí-bé]

  • Tiong-kok Thong-sú Kong-iàu, 1932 nî kàu 1934 nî, Pak-pêng Bûn-hòa Ha̍k-siā
  • Tông-tāi Siā-hōe Khài-lio̍k, 1936 nî, Siong-bū Ìn-su-kóan
  • Sòng-tāi Thài-ha̍k-seng Kiù-kok Ūn-tōng, 1936 nî, Siong-bū Ìn-su-kóan
  • Cuengh-cho̍k kán-sú, 1957 nî, Kńg-sai Jîn-bîn Chhut-pán-siā
  • Tiong-kok Le̍k-sú Bô Lô͘-lē Siā-hōe, 1981 nî, Kńg-sai Su-hoān Ha̍k-īⁿ
  • Lâng Tì-ko,1983 nî, Kńg-sai Jîn-bîn Chhut-pán-siā
  • Cuengh-cho̍k Thong-sú, 1988 nî, Kńg-sai Bîn-cho̍k Chhut-pán-siā
  • N̂g Hiān-hôan Ha̍k-su̍t Lūn-bûn-chi̍p, 2004 nî ,Kńg-sai Su-hoān Tāi-ha̍k
  • Uî Po̍at-kûn ê Phîng-tōan, 2008 nî, Kńg-sai Su-hoān Tāi-ha̍k

Chham-khó chu-liāu[siu-kái | kái goân-sí-bé]

  1. www.china.com.cn
  2. Ji̍t-pún ha̍k-chiá thióng-chhân Sêng- chi siá ê thâu-sū (塚田诚之寫的頭序)
  3. Tiong-kok sin-bûn chhut-pán-pò Archived 2011-08-14 at the Wayback Machine.(中國新聞出版報)
  4. Tân Kiat-chheⁿ siá ê e̍k kùi-hái ha̍k-su̍t thâu-lâng N̂g Hiān-hôan(陳吉生寫的忆桂海学术泰斗黄现璠) Archived 2012-03-27 at the Wayback Machine.
  5. [《历史文化名人在桂林·画集》第147页,新世纪出版社,2005年。ISBN 7-5405-2950-4/K·29]

Gōa-kháu liân-kiat[siu-kái | kái goân-sí-bé]