Chhiūⁿ-iam-ke-lâ

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
(Tùi Aphthous ulcer choán--lâi)
Seⁿ toà chhùi-tûn ê khùi-iông

Chhiūⁿ-iam-ke-lâ sī seⁿ toà chhùi-lāi ê khùi-iông (á-sè͘), mā ū kóng chhùi phoà, chhùi phoà-khang. Chóng--sī chhiūⁿ-iam-ke-lâ (Eng-gí: aphthous ulcer) oân-ná ē-tàng seⁿ tī kî-thaⁿ ê pō͘-ūi. Khah cheng-bi̍t ê kóng-hoat sī 1 chióng liâm-mo̍͘h khùi-iông, siōng chia̍p hoat-seng tī chhùi, nâ-âu, khah hán-tit seⁿ tī si̍t-tō, ūi-tn̂g, pì-jiō-seⁿ-si̍t-khì téng pō͘-ūi. Chit khoán khùi-iông chin thiàⁿ, i ê khang-chhùi bīn phú-phú, kîⁿ âng-chéng âng-chéng, chin bêng.

Liû-hêng-pēⁿ-ha̍k kap pēⁿ-in[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Ē-tàng chhut-hiān tī jīn-hô nî-hoè, chhiâng-chāi sī chheng-siáu-liân sî-kî, it-ti̍t kàu chiâⁿ-lâng; chia̍h-lāu tō kín chió--khì. Put-chí-á phó͘-phiàn, toā-hūn ê chiâⁿ-lâng chá-bān ē tio̍h. Cha-bó͘-lâng khah ē.

Pēⁿ-in bô bêng. Gûi-hiám in-chú pau-koat kio̍k-pō͘ tio̍h-siong, thé-chit (ûi-thoân). Pō͘-hūn ê pēⁿ-lē kap chi̍t-koá bián-e̍k pēⁿ ū tī-tāi: Behçet ê pēⁿ, (cyclic neutropenia), HIV.

Hun-lūi[siu-kái | kái goân-sí-bé]

  • Sè--ê (minor): ti̍t-kèng <1 cm.
  • Toā--ê (major): <3 cm.
  • (herpetiform): sè-sè-khang-á ê khùi-iông, 100 ê í-lāi.

Pēⁿ-le̍k kap bu̍t-lí kiám-cha[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Gâu hoat-seng tī liâm-mo̍͘h tio̍h-siong ê ūi, khó-pí kóng chhùi-khí kā--tio̍h ê sió khang-chhùi.

Chhiūⁿ-iam-ke-lâ it-poaⁿ sè-sè-ê-á, m̄-koh put-chí-á thiàⁿ, sīm-chì ē éng-hióng tio̍h ím-si̍t kap êng-ióng. Khùi-iōng boē chhut-hiān chìn-chêng, hoān-sè ē seng ū chha̍k-thiàⁿ chha̍k-thiàⁿ ê kám-kak tī--teh. Kah-nā siong-tiōng a̍h-sī kú-kú bē hó, kui ê lâng ē bē sóng-khoài, mā ū khó-lêng ē siau-sán.

Bu̍t-lí kiám-cha chú-iàu khoàⁿ liâm-mo̍h. It-poaⁿ-sèng ê hoat-hiān pau-koat Behçet ê pēⁿ, (cyclic neutropenia), HIV. Toā-hêng (major) ê chhiūⁿ-iam-ke-lâ ū-tang-sî-á ū ji̍h-thiàⁿ ê (cervical lymphadenopathy).

Chhiūⁿ-iam-ke-lâ it-poaⁿ hoat-seng tī (oropharynx), kong-mn̂g-seⁿ-si̍t-khì, ūi-tn̂g jīn-hô pō͘-ūi. Chhùi lāi ê khang-chhùi siōng chia̍p chhut-hiān tī lāi-chhùi-phé-bīn (buccal) kap chhùi-tûn ê liâm-mo̍h, khah chió tī chhùi-chi̍h, (sulci), chhùi-kha (floor of mouth). Sió-hêng--ê 1~5 ê, toā-hêng--ê 1~10 ê, (herpetiform) chiâⁿ pah ê. Siōng phó͘-phiàn sī kan-taⁿ 1 ê.

Liâm-mo̍͘h it-poaⁿ sī îⁿ-hêng ia̍h nn̄g-hêng ê khùi-iông, bong--khí-lâi nńg-nńg, khang-chhùi bīn phú-pe̍h, khàm 1 têng (jibrin), khang-chhùi kîⁿ âng-âng, chin bêng, ū sî-chūn chéng-chéng. Hó--khì ê toā-hêng chhiūⁿ-iam-ke-lâ hoān-sè ē kian la̍p-la̍p pe̍h-pe̍h ê pa.

Kàm-pia̍t chín-toān[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Pēⁿ-lí-ha̍k[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Chhiūⁿ-iam-ke-lâ ê pēⁿ-lí piáu-hiān bô chín-toān ê lō͘-iōng, kan-taⁿ ē-tàng pâi-tû khùi-iông ê chi̍t-koá goân-in (pí-lūn kóng mûi-to̍k kám-jiám, gâm). Khoàⁿ ē tio̍h siōng-phoê (epithelium) chhut-hiān bô kāng thêng-tō͘ ê khùi-iông kap hoat-iām ín-khí ê hoán-èng.

Chín-toān[siu-kái | kái goân-sí-bé]

It-poaⁿ sī kin-kù lîm-chhn̂g hoat-hiān chín-toān.

Pēⁿ-chêng hoat-tián kap ū-hō͘[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Sè ê chhiūⁿ-iam-ke-lâ it-poaⁿ 1~2 lé-pài lāi chū-jiân ē hó. Toā--ê hoān-sè ē thoā 6 lé-pài, sīm-chì khah kú, khang-chhùi mā ē lâu siong-jiah (kian-pa). Herpetiform ê chhiūⁿ-iam-ke-lâ mā sī 1~2 lé-pài lāi ē hó. Nā-chún bē hó, koh ū hē-thóng-te̍k ê hoat-hiān, èng-kai giâu-gî ū Behçet ê pēⁿ (bô-lūn ū kong-mn̂g-seⁿ-si̍t-khì ê hoat-hiān ia̍h bô).

Sè ê chhiūⁿ-iam-ke-lâ tī chin chē chiâⁿ-lâng ê sin-khu téng, ē tiông-ho̍k hoat-seng. Hán-hán--á ē it-ti̍t tī-teh bē hó; chit khoán chêng-hêng hō chò ho̍k-cha̍p-hêng chhiūⁿ-iam-ke-lâ-chèng (complex aphthosis).

Tī-liâu[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Ū-hông[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Pian-chi̍p tiong Chit pha iáu-bōe ū lâng siá. Chhiáⁿ tàu pó͘-chhiong lōe-iông.

Chham-khó chu-liāu[siu-kái | kái goân-sí-bé]

  • Fitzpatrick TB, Johnson RA, Wolff K, Polano M, Suurmond D. Color Atlas & Synopsis of Clinical Dermatology. 3e. New York, NY: McGraw Hill; 1997.

Wikimedia Commons téng ê siong-koan tóng-àn: Category:Oral lesions