Frederick Coyett

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
(Tùi Kûi-it choán--lâi)
Frederick Coyett

Frederick Coyett tī Tâi-lâm An-pêng Kó͘-pó ê Heng-khám-siōng
Formosa Tióng-koaⁿ
Jīm-kî
1656 nî 6 goe̍h 30 ji̍t – 1662 nî 2 goe̍h 1 ji̍t
Chêng-jīm Cornelis Caesar
Kè-jīm
Dejima Siong-koán-tiúⁿ
Jīm-kî
1652 nî 11 goe̍h 4 ji̍t – 1653 nî 11 goe̍h 10 ji̍t
Chêng-jīm Adriaen van der Burgh
Kè-jīm Gabriel Happart
Jīm-kî
1647 nî 11 goe̍h 3 ji̍t – 1648 nî 12 goe̍h 9 ji̍t
Chêng-jīm Willem Verstegen
Kè-jīm Dircq Snoecq
Kò-jîn chu-sìn
Chhut-sì iok 1615 nî ia̍h 1620 nî
Sūi-tián Tè-kok Stockholm
Kòe-sin 1687 nî 10 goe̍h 17 ji̍t
Hô-lân Kiōng-hô-kok Amsterdam
Kok-che̍k Sūi-tián-lâng
Phoè-ngó͘ Susanna Boudaens (1645–1656)
Helena de Sterke (1658–?)[1]
G.M. Gossens (1687-1687)
Kiáⁿ-jî Balthasar Coyett

Frederick Coyett (1615 nî  – 1687 nî 10 goe̍h 17 ji̍t), tī Hàn-bûn bûn-hiàn hō-chò Kûi-it (揆一), sī chi̍t-ê Sūi-tián kùi-cho̍k, iā sī O-lân Formosa chòe-āu chi̍t jīm chóng-tok (1656 nî–1662 nî). I mā-sī thâu chi̍t-ê kàu Tiong-kok kah Ji̍t-pún ê Sūi-tián lâng.

Sìⁿ-miâ[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Kah hit-chūn ê chin-chōe lâng kâng-khoán, tī kok-chióng sî-chūn, tī kok-chióng lâng hiâ, i ê miâ ū chin-chōe khoán siá-hoat. Frederick ū lâng siá chòe Fredrik ah-sī Fredrick, Coyett iā ū siá chòe Coyet, Coignet ah-sī Coijet ê.

Siàu-liân sî-chūn ê chit-gia̍p seng-gâi[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Kun-kù thui-chhek, Coyett tī Sūi-tián ê Stockholm chi̍t-ê ū Hô-lân/Flemish hiat-thóng ê ka-têng chhut-sì. In lāu-pē sī chi̍t-ê phah gûn sai-hū, 1634 nî tī Bo̍k-su-kho kè-sin. I a-hiaⁿ miâ kiò Peter Julius Coyet, gōa-kau-koaⁿ, sī hit-chūn Sūi-tián chù Eng-kok tōa-sài. Coyett ùi 1647 nî chó-iū khai-sí tī O-lân Liân-ha̍p Tang Ìn-tō͘ Kong-si chòe-kang. I tī Ji̍t-pún Dezima (Ji̍t-pún-gí: 出島; Hô-lân-gí: Dejima) ê O-lân Liân-ha̍p Tang Ìn-tō͘ Kong-si chòe-liáu nn̄g-pái tiúⁿ-koaⁿ. [2] Thâu-chi̍t-táu ùi se-goân 1647 nî 11 ge̍h 3 hō kàu se-goân 1648 nî 12 ge̍h 9 hō,[3] tê-jī-pái ùi se-goân 1652 nî 11 ge̍h 4 hō kàu 1653 nî 11 ge̍h 10 hō.

TĪ Chhut-tó[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Coyett sī François Caron ê tâng-mn̂g, nn̄g-ê lâng lóng kah Ji̍t-pún sek-hòng 10 ūi Hô-lân kaⁿ-siû e tāi-chì siong-koan. Nn̄g-ê lâng koan-û se-goân 1643 nî ê Nambu sū-kiāⁿ (Breskens-hō chûn ê chûn-tiúⁿ Hendrick Cornelisz Schaep kah 9 ê chûn-oân tī Ji̍t-pún Iwate Koān ê Yamada Teng (山田町) hō͘ lâng lia̍h-tio̍h.) ū lo̍h-lâi chit-tōaⁿ chham-siông:

"Breskens-hō kah i ê chí-bē chûn Castricum-hō (iû Maarten Gerritsz Vries léng-tō) in-ūi tī O-lân Tang Ìn-tō͘ ê chóng-tok(Anthonio van Diemen) ê bēng-lēng, khì chhē thoân-soat tiong tī Ji̍t-pún hái-hōaⁿ tang-pak ê kim-gûn-tó. In mā beh chhē chit-tiâu khì A-chiu pak-pō͘ ê lō͘. Tī 1643 nî 6 ge̍h, in-ūi hong-pō kah Castricum-hō hun-khui ê Breskens-hō sái ji̍p-khì Pún-chiu tang-pak Nanbu Phoan (Ji̍t-pún-gí: 南部藩) ê Yamada (山田) hái-oan. Tī-leh chhē chhiⁿ-chúi kah chia̍h-mi̍h ê sî-chūn, 10 ê iû Schaep chûn-tiúⁿ léng-tō ê chûn-oân hō͘ lâng lia̍h-tio̍h, sàng khì Nanbu Phoan ê hú-siâⁿ Morioka, lō͘-bé tsiah-koh sàng khì Edo.

Breskens-hō ê chûn-oân ū-kàu soe-siâu, in-ūi siâng-sî tī Ji̍t-pún lēng-gōa chi̍t-ê só͘-chai, 4 ê beh chhim-ji̍p Ji̍t-pún ê Iâ-so͘-hoē sêng-oân tú-á-hó hō͘ lâng lia̍h-tio̍h. Kiat-kó, bō͘-hú koaⁿ-hong tùi hái-hōaⁿ hông-gū ê tāi-chì chiok kín-tiuⁿ. Put-lî-kò, bō͘-hú liáu-kái chûn-oân sī Hô-lân lâng m̄-sī Thian-chú-kàu-tô͘ í-āu, put-chài kín-tiuⁿ, chhun-ê būn-tôe chí-ū sek-hòng Hô-lân kaⁿ-siû ê chhiú-sio̍k. [4]"

Tâi-oân chóng-tok[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Coyett chú-iàu-sī in-ūi chòe O-lân Liân-ha̍p Tang Ìn-tō͘ Kong-si chòe-āu ê Tâi-oân chóng-tok chiah hō͘ lâng chai.

Se-goân 1662 nî 2 ge̍h 10 hō, tī Tēⁿ Sêng-kong 25000 lâng kah 1000 tiâu chûn ûi-siâⁿ 9 kò ge̍h í-āu, Coyett tâu-hâng. [5] Kûi-it pat kóng-kè Chi-nā lâng "bô khah-iâⁿ siōng cha-bó͘-thé ê hit-khoán ta-po͘-lâng lōa-chōe", i siong-sìn Chi-nā lâng bô chhim-lio̍k tâi-oân ê kè-he̍k. Kàu chhim-lio̍k khai-sí ê sî-chūn, tsit-ê Hô-lân lâng tsiah-koh kóng "gún beh sit-khì Tâi-oân ah". [6] Tī i su hō͘ Tēⁿ Sêng-kong í-āu, Coyett the̍h-tio̍h ū-kàu ê pó͘-kip lî-khui Tâi-oân khì Batavia. Tiàm kaⁿ-lô tòa liáu 3 nî, i in-ūi hông-gū Tâi-oân kah pó-hō͘ tiōng-iàu siong-gia̍p lī-ek sit-pāi, hō͘ lâng sio-kò poān-kok-chē (叛國罪). Kiat-kó i hō͘ lâng sià-bián, m̄-koh liû-hòng khì Banda kûn-tó siōng tang-hong ê Rosengain-tó. I tī se-goân 1674 nî hō͘ lâng sek-hòng. Se-goân 1684 nî i ū tī Amsterdam Keizersgracht bóe chhù.

Coyett kah i tē-it-ê bó͘ Susanna Boudaens tī se-goân 1650 nî siⁿ ê kiáⁿ Balthasar Coyett, kè-siok in lāu-pē tī O-lân Liân-ha̍p Tang Ìn-tō͘ Kong-si ê thâu-lō͘, lō͘-bé pìⁿ-chòe An-bûn(Eng-gí: Ambon, Maluku) chóng-tok. [7]

Chhut-pán ê chok-phín[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Se-goân 1675 nî i chhut-pán Ûi-sit ê Tâi-oân (Hô-lân-gí: 't Verwaerloosde Formosa). Tī hit pún chheh lāi i chek-pī O-lân Liân-ha̍p Tang Ìn-tō͘ Kong-si bû-ti jî-chhiáⁿ kū-choa̍t oān-chō͘, khan-thoa tio̍h i sit-khì Tâi-oân.

Siong-koan sû-tiâu[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Chham-khó chu-liāu[siu-kái | kái goân-sí-bé]

  1. "Coyett, Frederik" (ēng Hô-lân-gí). Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek (New Dutch Biographical Dictionary). 
  2. "Nederlanders in Japan" (ēng Dutch). 2009-03-05 khòaⁿ--ê. 
  3. Historigraphical Institute (Shiryō hensan-jo), University of Tokyo, "Diary of Frederick Coyet" Archived 2011-06-05 at the Wayback Machine.; retrieved 2013-2-1.
  4. http://www.hi.u-tokyo.ac.jp/tokushu/kaigai/Diaries/Volumes/D28C7BE5-C146-42F2-9FD9-0C729B86BA2D.html Archived 2016-03-03 at the Wayback Machine.
  5. http://www.npm.gov.tw/exhbition/formosa/english/07.htm
  6. Macabe Keliher, Yonghe Yu (2003). Out of China or Yu Yonghe's tale of Formosa: a history of seventeenth-century Taiwan (illustrated pán.). SMC Pub. p. 55. ISBN 957-638-608-X. Dec 20, 2011 khòaⁿ--ê. Coyett, declaring the news of an attack unfounded, and the Chinese soldiers "little better than poor specimens of very effeminate men." However, when Zheng and his epicine soldiers' ineluctable invasion became clear to the Dutch, the Batavia Council, and even the administrators in Holland, began to cry that "Formosa is lost." 
  7. "Indonesia". WorldStatesmen.org.