Pó-seng tāi-tè

Pó-seng tāi-tè

Pó-seng tāi-tè (保生大帝) sī Hok-kiàn kah Tâi-ôan bîn-kan lóng ū teh pài ê 1-sian sîn-bêng. Pó-seng tāi-tè sī Tō-kàu ê sîn-bêng.

Pó-seng tāi-tè ê lâi-le̍k

Pó-seng tāi-tè, mā kiò-chòe Tāi-tō-kong (大道公), Gô· Chin-kun (吳真君), ah i chai-seⁿ ê sî, pún-miâ hō·-chòe Gô· Tho (吳夲), jī (字) kiò-chòe Hôa Ki, hō (號) sī Hûn Tang (雲東). Gô· Tho, chhut-sì tī Sòng-tiâu Sòng Thài-chong Thài-pêng-heng-kok 4-nî (kong-gôan 979 nî), Hok-kiàn Chôan-chiu-hú Tang-oaⁿ-kôan Pe̍h-ta-hiang, iā-tio̍h-sī hiān-chú-sî ê Chiang-chiu Liông-hái-chhī Kak-bóe-tìn Pe̍h-ta-chhoan (漳州龍海市角美鎭白礁村).

Lo̍h-thô· sî ê kò·-tián

Gô· Tho ê lāu-pē hō·-chòe Gô· Thong (吳通), bú-chhin N̂g--sī. Gô· Tho ê seⁿ-ji̍t sī 3 go̍eh 15. Bîn-kan thôan-soat kóng, Gô· Tho in lāu-bú teh seⁿ i ê hit-ê sî-sîn, bîn-bāng tang-tiong ū lâi bāng-kìⁿ sîn-sian hā-hôan lâi kàu in pâng-keng ê mn̂g-kha-kháu, tùi tio̍h pâng-keng-mn̂g kóng chhut án-ne ê chi̍t-kù ōe : ngh...chit-ê gín-á sī Hông-tè-chheⁿ (Hàn-jī:皇帝星, Hôa-gí:紫微星).

Gô· Tho tit-tō sêng-sian ê thôan-soat

Gô· Tho chū sè-hàn to̍h pí pa̍t lâng-tau ê gín-á ke-khah cheng-kong, iû-kî tùi tō-ka ê lí-lūn, tō-lí chin hèng. Siáu-liân sî-tāi ê Gô· Tho í-keng sī tī-thian-bûn, bat tē-lí, i phok-lám-kûn-su, thong ga̍k-lí, chai lé-sò·, iu-kî i-su̍t koh-khah ko-bêng. 17 hòe hit-nî, Gô· Tho koat-sim hûn-iû sù-hái, pài-hóng thian-hā-kan ê hiân-jîn châi-chú. I bat tú-tio̍h 1-ê kùi-jîn, chí-tiám i chiūⁿ Khun-lûn-soaⁿ khì pài-kiàn Ông-bú niû-niû. Ông-bú niû-niû siū i hò·ⁿ-siān-lo̍k-si ê phín-hēng só· kám-tōng, chôaⁿ thôan-siū i kiù-sè pì-hng kah khu-siâ ê hoat-su̍t. Gô· Tho tò-tńg kàu chhù-lāi-té liáu-āu, iōng-sim su-khó kah siu-liān, i hōaⁿ-tiāⁿ koat-sim m̄-koh chia̍h iû-chho, m̄ chhōa-bó·. I pō·-ji̍p koaⁿ-tiûⁿ, koaⁿ-hâm (官銜) chū kú-jîn it-tit kàu-kah gī-sú.

Sîn-kî ê thôan-soat

Chiūⁿ-thiⁿ chiâⁿ-sîn

Kéng-iū 3-nî (1036 nî) 5 go̍eh chhe 2, Gô· Tho tī ka-hiong ê Pe̍h-ta-hiang kòe-sin, thôan-soat kóng i kòe-sin liáu-āu kà-ho̍h seng-thian (乘鶴昇天). Sòng Ko-chong Siāu-heng nî-kan, hông-tè chiàu-bûn hā-lēng tī Chiang-chiu ê Pe̍h-ta kah Chhia-ta (青礁) chit 2-ê só·-chāi khí-keng chō-biō, kèng-hōng Gô· Tho. Sòng Hàu-chong khiân-tō 7-nî (1171 nî) ê sî-chūn, tiâu-têng iū-koh hōng i chò Tāi-tō chin-jîn.

Bêng Thài-chó· ê nî-kō, tiâu-têng koh 1-pài thek-hong chò Hō-thian gī-sú i-lêng chin-kun (昊天御史醫靈真君). Kāng-khóan sī Bêng-tiâu, tī Âng-hi (洪熙) gôan-nî (1425 nî), koh-chài hōng chò Chû-chè i-lêng biāu-tō chin-kun (慈濟醫靈妙道真君) kah bān-siū bû-ke̍k Pó-seng tāi-tè.

Kiù-sè hêng-siān

Pó-seng tāi-tè tō-hēng ko-chhim, hoat-le̍k bû-pian. I chin-chiàⁿ liáu-kái sam-ngó· hui-pō· ê hoat-tō͘, i iōng to̍k-te̍k ê hoat-su̍t kiù-chè sè-kan ê peh-sèⁿ.

Sòng Jîn-chong Bêng-tō nî-kan (1032~1033), Hok-kiàn Chiang-chiu, Chôan-chiu chit kak-sì khó-hōaⁿ kah chiâⁿ lī-hāi, peh-sèⁿ lóng bô-thang-chia̍h, gō--sí ê lâng chiâⁿ chōe. Pó-seng tāi-tè chai-iáⁿ liáu-āu, si-tián hoat-su̍t, pang-chō· peh-sèⁿ ūn-sàng ngó·-kok kiù-chè chí-ki. Bô-gî-gō·, koh kòe khah bô 1-nî, Chiang-Chôan só·-chāi iū-koh sī sì-kè e̍k-pēⁿ, un-e̍k hôaiⁿ-hêng. Chit-pái, kāng-khóan sī Pó-seng tāi-tè chek-sî chhut-bīn tìn-soah, i chiau-lâi kok-lō· thiⁿ-sîn, phah sí hia-ê tī bîn-kan chok-ok ê lah-sap-kúi kah mô·-sîn-á. Pó-seng tāi-tè i si-tián hoat-su̍t kah i-su̍t thé sù-hong peh-sèⁿ siau-chai kái-eh, i an-tah bîn-sim, chhiok-sú siā-hōe tit-tio̍h an-tēng.

Gô· Tho ê kong-tek

Gô· Tho sī kó·-chá sî-tāi ê sîn-i, i 1-sì-lâng lóng tī-leh hêng-i kiù-sè. Chheng-tiâu Tông-tī ê Hok-kiàn thong-chì siá kóng: "Gô· Tho hêng-i kiù-lâng, tùi-chèng lo̍h-io̍h, kiàn tī kiàn hó. Gô· Tho tī-pēⁿ ê sî, kòan-sì chhái-iōng suh-khì kah kòan-chúi ê pō·-sò·, sui-bóng sī gî-lân cha̍p-chèng, mā lóng chóng tī ē hó."

Bân-su ("閩書") iáu-koh ū kì-chài kóng, Bêng-tiâu Éng-lo̍k nî-kan (1403~1424), Bûn-hông-hō· leng-pâng ê chèng-thâu giâm-tiōng, sui-jiân sì-kè kiû-i ôan-á bô-hāu. Ū 1 kang, Bêng-hông-hō· bāng-kìⁿ 1-ê tō-jîn lâi kà i tī-pīⁿ ê phiat-pō·. Tō-jîn kà i seng iōng âng-si-á-sòaⁿ kā ne-á tîⁿ kah bā-bā, lio̍h-á sǹg ân, liáu-āu tī ne-á téng-thâu chò chiam-kù, pēⁿ soah lâi tī hó-sè. Hông-hō· kám-un, koat-tēng beh cháu-chhōe hit-ê tiàm bāng-tiong kā i tiám-tuh ê tō-jîn. Āu--lâi Hông-hō· jīn-tiāⁿ Gô· Tho to̍h-sī hit-ê tō-jîn, chôaⁿ thek-hong Gô·-chin-jîn Pó-seng tāi-tè ê miâ-hō, jî-chhiáⁿ ka sù liông-phâu 1-niá.

Kèng-hōng ê tē-khu

Ūi beh kì-liām Gô· Tho hêng-i kiù-sè ê kong-tek, āu-tāi ê lâng lóng khí-keng chō-am lâi kèng-hōng i. Gô· Tho sī Hok-kiàn Chiang, Chôan só·-chāi ê lâng, chai-seⁿ ê sî hêng-i kiù-lâng mā sī tī Chiang, Chôan 2-hú chit kho·-le̍h-á. In-ūi án-ne, tī Bân-lâm Chiang, Chôan chit-tah kah Tâi-ôan pak-pō·, í-ki̍p Tang-lâm-a Hokkien siā-khu, lóng chóng kiàn-chō chin-chōe kèng-hōng Pó-seng tāi-tè ê biō-am. Múi-nî kū-le̍k 3 ge̍h 15 sī Pó-seng tāi-tè ê seⁿ-ji̍t, thian-hā-kan ê Bân-lâm-lâng lóng ài chè-pài Tāi-tō-kong, kî-kiû ang-kong pó-pì sin-thé khong-kiàn, siau-chai kái-eh.

Gōa-pō· liân-kiat

• Tâi-ôan Pó-seng tāi-tè biō-am Archived 2004-08-30 at the Wayback Machine.
• Bân-lâm khoan-tài chāi-sòaⁿ Archived 2004-10-14 at the Wayback Machine. (Chiang-chiu Pe̍h-ta chû-chè-kiong kài-siāu)
• Ē-mn̂g-bāng Archived 2004-10-11 at the Wayback Machine. (Ē-mn̂g Chhia-ta chû-chè-kiong kài-siāu)