Puyuma-cho̍k

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
(Tùi Puyuma choán--lâi)
Ji̍t-pún Jîn-lūi-ha̍k-chiá Torii Ryuzo ( Hàn-jī: 鳥居龍藏) tī 1896-nî khì-kàu Tâi-tang Puyuma ûi-chí, kā chit-ê go̍eh-niû khóan-sì ê chio̍h-thiāu hip-siòng. Chit-ê chio̍h-thiāu tī Puyuma bûn-hòa ê kin-thâu ū chiâⁿ-tōa ê ì-gī.

Puyuma-cho̍kTâi-ôan ê 1-ê gôan-chū-bîn-cho̍k. In khiā tī Tiong-iong-soaⁿ-lêng ê tang-pêng, Pi-lâm-khe ( 卑南溪 ) lâm-pêng ê hái-hōaⁿ só·-chāi, iā-tō-sī Tâi-tang-chhiòng-kok ( 台東縱谷 ) ê pêⁿ-iûⁿ lâm-pō· téng-kôan.

Nā chiàu jîn-kháu lâi-khòaⁿ, hiān-chhú-sî Tâi-tang-chhī ( 台東市 ) Puyuma-cho̍k-lâng pí-lē siōng-kôan, koh lâi chiah-sī Pi-lâm-hiong ( 卑南鄉 ). Kàu 2003-nî ê thóng-kè, Puyuma-cho̍k lóng-chóng ū 9,000-gōa-lâng.

Khiā-khí ê khu-he̍k[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Puyuma-cho̍k-lâng tōa-hūn tòa tī Tâi-tang-kōan Pi-lâm-hiong, lóng-chóng hun-chò 8-ê siā, chit 8-ê siā tī chit-má ê hêng-chèng khu-he̍k lâi kóng, pau-koat Ti-pún-chhun ( 知本村 ), Kiàn-hô-chhun ( 建和村 ), Lī-ka-chhun ( 利嘉村 ), Thài-an-chhun ( 泰安村 ), Pin-nn̂g-chhun ( 檳榔村 ), Bí-lông-chhun ( 美農村 ), Chho·-lo̍k-chhun ( 初鹿村 ), Lâm-ông-chhun ( 南王村 ), Un-chôaⁿ-chhun ( 溫泉村 ). Khah-chá hông hō-chò Pat-siā-hoan ( 八社番 ).

Nā àn kin-thâu ê thôan-soeh, téng-bīn chiah-ê só·-chāi thang hun-chò 2-ê hē-thóng:

Kin-thâu ê só·-chāi sī Ruvoahan, chit-ê hē-thóng ū Ti-pún ( 知本 ), Kiàn-hô ( 建和 ), Lī-ka ( 利嘉 ), Chho·-lo̍k ( 初鹿 ), kap Thài-an ( 泰安 ).
  • Tek-á kin-thâu ê Lâm-ông ( 南王 ) hē-thóng:
Kin-thâu ê só·-chāi sī Panapanayan, chit-ê hē-thóng ū Lâm-ông ( 南王 ), Pin-nn̂g ( 檳榔 ), kap Pó-sng ( 寶桑 ).


Bú-hē-siā-hōe ê thôan-thóng[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Puyuma-cho̍k kap Amis-cho̍k kāng-khóan, sī Bú-hē-siā-hōe, só·-í thôan-thóng ê Puyuma siā-hōe ū ē-kha chiah-ê hiān-siōng:

  • Châi-sán sī ùi a-bú thôan hō· cha-bó-kiáⁿ.
  • Chè-sū ê kôan ê kóng-lí kap chek-jīm mā-sī hō· bó-chhin chit-pêng ê cha-bó-lâng lâi sêng-sio̍k.

Chóng--sī chit-khóan hong-sio̍k in-ūi sî-tāi kái-î mā liâu-liâu-á teh piàn, the̍h kè-chhōa chò lē, chit-má tōa-hūn sī tòe ang-sài khiā ê pē-hē-siā-hōe hun-in thé-chè. Gín-á ê sèⁿ mā sī tòe lāu-pē--ê khah-chē, ū ê ka-têng sī chi̍t-pòaⁿ tòe a-bú, chi̍t-pòaⁿ tòe lāu-pē.

3-pái tńg-tōa-lâng ê lé[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Puyuma-cho̍k ê cha-po·-gín-á ū 3-pái tńg-tōa-lâng ê lé:

Ji̍p-khì lâng-thûn-á hōe-só· tio̍h chò mangamangayau, chú-iàu ê o̍ah-tōng sī hō· sin ji̍p-hōe ê lâng-thûn-á gia̍h chhiuⁿ tu̍h láng-á lāi-té ê kâu-san. Chit-má í-keng ēng chháu-á chò ê kâu-san lâi thè. Chit-ê chè-lé, Hàn-jîn kā hō-chò kâu-chè.
Ka-ji̍p siàu-liân-lâng hōe-só· tio̍h chò mangayau. Ū chi̍t-tōa-tīn lâng ē chò-hóe khì phah-la̍h, koh ū sin hōe-ôan ōaⁿ tháng-kûn kap cháu-pio ê pí-sài.
  • chhut-gia̍p ê lé
Chit-ê lé mā-sī ēng mangayau ê lé lâi chò. Nā lâng-thûn-á hōe-só· ē ke ē-kha chiah-ê o̍ah-tōng, pîn-thâu lâi pān:
  • Siu chè-lé ê chek-á
  • Phah-la̍h
  • Thâi kâu-san ê chè-lé
  • Kiû hó-siu-sêng ê chè-lé
  • Thiàu-bú
  • Phah-la̍h
Nā siàu-liân-lâng seng 1-kip ê lé, ū:
  • Chè-lé ê ji̍t ê hōe-gī
  • Ēng chiáu-á pok-kòa
  • Kā la-sâm piáⁿ-cháu, kiû hó-nî-tang
  • Ōaⁿ sin kûn
  • Kóaⁿ kúi
  • Hái-kîⁿ-á cháu-pio

Siā-hōe kap bûn-hòa[siu-kái | kái goân-sí-bé]

  • Sparta khóan-sek ê hōe-só· hùn-liān
Cha-po·-lâng chò lâng-thûn-á kap siàu-liân-lâng ê sî tio̍h siū chin giâm-keh ê kàu-io̍k hùn-liān, thong-kòe chit-ê kai-tōaⁿ liáu-āu chiah ē-sái kiat-hun.
Si̍p-jī khóan-sek ê chhiah-hoe siōng chia̍p khòaⁿ-tio̍h. Lēng-gōa chhiah lâng ê hêng teh thiàu-bú sī Puyuma-cho̍k chiah ū ê hoe-jī.
Sui-bóng m̄-sī kan-taⁿ Puyuma-cho̍k tì hoe-khôan, m̄-koh in ê hoe-khôan khóan-sek lóng chin sio-siâng, hoe-khôan koh ū cha-po·-gín-á chiūⁿ-teng ê ì-sù, che sī pa̍t-ê cho̍k-kûn bô--ê.
Khah-chá Puyuma-cho̍k chiâⁿ sî-kiâⁿ pàng-kōng, pa̍t-ê cho̍k-kûn lóng kiaⁿ kah beh hāi. Kōng-thâu ū hun-chò pe̍h-khiò kap o·-khiò, pe̍h-khiò thè lâng i-pēⁿ, nā o·-khiò sī chò-khiò kā lâng hāi.
Hiān-chhú-sî Puyuma 8-ê siā iáu-koh ū kúi-ā-ê ang-î kap tâng-ki, kan-taⁿ Lâm-ông 1-ūi tō ū 20-gōa-ê. In m̄-nā hū-chek pō·-lo̍k ê chè-lé, mā thè cho̍k-lâng kiû-hok chok-chhái.