Sek

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
(Tùi Sek-chúi choán--lâi)
Chhit-chhái pit

Sek (色), it-poaⁿ kóng sek-tì (色緻)[1] ia̍h sek-tī[2] he̍k-chiá sek-chúi (色水)[3], mā ū kóng sek-chhái (色彩) kap gân-sek (顏色), sī thàu-kòe ba̍k-chiu, náu kap lán-ê seng-oa̍h keng-giām só͘ sán-seng ê chi̍t chióng tùi kng ê sī-kak hāu-èng. Lâng tùi sek-chhái ê kám-kak m̄ kan-na iû kng ê bu̍t-lí sèng-chit lâi koat-tēng, iáu pau-hâm sim-lí kap kî-thaⁿ chē-chē in-sò͘; pí-lūn lâng tùi sek-chhái ê kám-kak tiāⁿ-tiāⁿ siū-tio̍h chiu-piⁿ sek-chhái ê éng-hióng. Ū-sî-á lâng mā ē kā bu̍t-chit sán-seng bô-kāng sek-chhái ê bu̍t-lí sèng-chit chiū ti̍t-chiap hō-chò sek-chhái.

Bu̍t-lí ê hiān-siōng[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Khó-kiàn-kng ê kng-phó͘
Sek-chhái Pho-tn̂g Pîn-lu̍t
Âng-sek iok 625 ~ 740 nm iok 480 ~ 405 THz
Kam-á-sek iok 590 ~ 625 nm iok 510 ~ 480 THz
N̂g-sek iok 565 ~ 590 nm iok 530 ~ 510 THz
Le̍k-sek iok 500 ~ 565 nm iok 600 ~ 530 THz
Nâ-sek iok 485 ~ 500 nm iok 620 ~ 600 THz
Tìm-lâm-sek iok 440 ~ 485 nm iok 680 ~ 620 THz
Chí-sek iok 380 ~ 440 nm iok 790 ~ 680 THz

Designed for monitors with gamma

Tiān-chû-pho ê pho-tn̂g kap kiông-tō͘ ē-tàng ū chin toā ê khu-pia̍t; tī lâng ē-tàng kám-siū ê pho-tn̂g hoān-ûi lāi (iok 312.30 nāi-bí chì 745.40 nāi-bí), che chiū hō-chò khó-kiàn-kng, ū-tang-sî iā pī kiò-chò kng. Ká-sú lán kā chi̍t ê kng-goân ta̍k-ê pho-tn̂g ê kiông-tō͘ pâi tàu-tīn, lán chiū ē-sái tit-tio̍h chit-ê kng-goân ê kng-phó͘. Chi̍t ê bu̍t-thé ê kng-phó͘ koat-tēng liáu chit-ê bu̍t-thé ê kng-ha̍k te̍k-sèng, pau-hâm i-ê sek-chhái. Bô-kāng ê kng-phó͘ ē-tàng pī lâng chiap-siū chò kāng-khoán ê sek-chhái. Siu-jiân lán ē-tàng kā chi̍t ê sek-chhái tēng-gī chò só͘-ū chia-ê kng-phó͘ ê chóng-ha̍p, tān-sī bô-kāng ê tōng-bu̍t só͘ khoàⁿ-tio̍h ê sek-chhái sī bô-kāng ê, bô-kāng ê lâng só͘ kám-siū tio̍h ê sek-chhái iā sī bô-kāng ê, só͘-í chit-ê tēng-gī sī siong-tong chú-koan ê.

Chi̍t ê hoán-siā só͘-ū pho-tn̂g ê kng ê piáu-bīn sī pe̍h-sek ê, ah chi̍t ê khip-siu só͘-ū pho-tn̂g ê kng ê piáu-bīn sī o͘-sek ê.

Chi̍t ê khēng só͘ piáu-hiān ê ta̍k-ê sek-chhái kan-na pau-hâm chi̍t ê pho-tn̂g ê kng. Lán kā chit-khoán ê sek-chhái hō-chò tan-sek (單色). Khēng ê kng-phó͘ si̍t-chè-siōng sī liân-sio̍k ê, tān-sī it-poaⁿ lâi-kóng, lâng kā in hun-chò: âng-sek, kam-á-sek, n̂g-sek, chheⁿ-sek, le̍k-sek, nâ-sek, chí-sek téng-téng; ta̍k-ê lâng ê khu-hun hong-sek chóng-sī bî-bî-á bô-kāng. Tan-sek-kng ê kiông-tō͘ iā ē éng-hióng tio̍h lâng tùi chi̍t ê pho-tn̂g ê kng só͘ kám-siū ê sek-chhái.

Tan-sek kap hūn-ha̍p-sek[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Toā-poàⁿ kng-goân ê kng-phó͘ m̄-sī tan-sek ê, in-ê kng sī iû bô-kāng kiông-tō͘ kap pho-tn̂g ê kng hūn-ha̍p cho͘-sêng ê. Lâng ê ba̍k-chiu kā chit-khoán ê hūn-ha̍p-kng ê sek-chhái kap tan-sek kng-goân ê kng ê sek-chhái khoàⁿ-chò sī kāng-khoán ê. Pí-lūn téng-bīn piáu-keh tiong ê kam-á-sek, si̍t-chè-siōng chiū m̄-sī tan-sek ê 600 nāi-bí kng, si̍t-chè-siōng i sī iû âng-sek kap chheⁿ-sek ê kng hūn-ha̍p cho͘-sêng ê. In-ūi ba̍k-chiu ê seng-lí goân-lí, lán bô-haot-tō͘ khu-hun chit nn̄g chióng kng ê sek-chhái.

Sek-chhái hām pho-tōng hong-têng-sek[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Sek-chhái ê kám-siū[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Chù-kha[siu-kái | kái goân-sí-bé]

  1. John Macgowan (1883). "Colour". English and Chinese dictionary of the Amoy dialect. 色緻 sek-tì 
  2. Ogawa Naoyosi, pian. (1931–1932). "色緻". 臺日大辭典 Tai-Nichi Dai Jiten [Tâi-Ji̍t Tōa Sû-tián]. OCLC 25747241. 
  3. Sek-tī (-tì), sek-chúi mā ū mi̍h-kiāⁿ "ēng-sek", "phòe-sek" ê ì-sù