"Lâm-tó gí-hē" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng
~ bot ka-thiam: bn:অস্ট্রোনেশীয় ভাষাসমূহ |
~ bot ka-thiam: ro:Limba austroneziană; 細部更改 |
||
| Tē 1 chōa: | Tē 1 chōa: | ||
'''Lâm-tó gí-hē''' ([[Hàn-jī]]: 南島語系) sī 1 ê [[gí-hē|gí-giân ka-cho̍k]], tōa-pō·-hūn ê sêng-oân tī [[Tang-lâm-a]] kap [[Thài-pêng-iûⁿ]] ê tó-sū, kúi-ê-á tī [[A-chiu]] tāi-lio̍k, 1 ê tī [[Hui-chiu]] [[Madagasikara]]-tó. |
'''Lâm-tó gí-hē''' ([[Hàn-jī]]: 南島語系) sī 1 ê [[gí-hē|gí-giân ka-cho̍k]], tōa-pō·-hūn ê sêng-oân tī [[Tang-lâm-a]] kap [[Thài-pêng-iûⁿ]] ê tó-sū, kúi-ê-á tī [[A-chiu]] tāi-lio̍k, 1 ê tī [[Hui-chiu]] [[Madagasikara]]-tó. Lâm-tó gí-hē bô-lūn sī gí-giân ê sò·-liōng (kin-kù ''[[Ethnologue]]'', ū 1244 ê) iah-sī tē-lí hun-pò· (tùi Madagasikara kàu [[Rapa Nui]]) lóng sī só·-ū gí-giân ka-cho̍k tang-tiong siōng-kài tōa--ê 1 ê. Tī [[Ìn-tō·-Au-chiu gí-giân]] iáu-bōe thòaⁿ--chhut-khì chìn-hêng, Lâm-tó gí-hē sī sè-kài tē-lí hun-pò· siāng khoah ê ka-cho̍k. |
||
''[[Lâm-tó]]'' sī ''Austronesia'' chit ê bêng-sû ê hoan-e̍k, goân-thâu sī [[Hi-lia̍p-gí]] ''austro'' ("lâm") kap ''nesia'' ("tó") 2 sû kap chò-hóe, ì-sù sī "lâm-hong ê tó-sū". |
''[[Lâm-tó]]'' sī ''Austronesia'' chit ê bêng-sû ê hoan-e̍k, goân-thâu sī [[Hi-lia̍p-gí]] ''austro'' ("lâm") kap ''nesia'' ("tó") 2 sû kap chò-hóe, ì-sù sī "lâm-hong ê tó-sū". Má-lâi-Polynesia sī khah kū ê iōng-gí, ū-sî-chūn iōng lâi chheng-ho· [[Tâi-oân]] í-gōa ê Lâm-tó gí-giân. |
||
Koan-hē Lâm-tó gí-hē ê goân-thâu kap ián-piàn, bo̍k-chêng 1 ê chú-liû ê [[ha̍k-soat]] chú-tiuⁿ Lâm-tó gí-giân ê chó·-gí tī [[Tiong-kok]] lâm-pō· he̍k-chiá-sī [[Tiong-lâm-pòaⁿ-tó]], āu--lâi ùi hia thn̂g khì kàu Tâi-oân, Tâi-ôan choaⁿ-á chiâⁿ-chò Lâm-tó gí-hē ǹg Thài-pêng-iûⁿ hām Ìn-tō·-iûⁿ thòaⁿ--chhut-khì ê kin-thâu. Kin-kù gí-giân pí-kàu ê hun-sek, Tâi-oân ê Lâm-tó gí-giân chi-kan ê chha-pia̍t sī Lâm-tó gí-hē sêng-oân tang-tiong siōng-kài tōa--ê, piáu-sī in tī Tâi-oân tó-siōng ū chiâⁿ kú 1 tōaⁿ sî-kan. |
Koan-hē Lâm-tó gí-hē ê goân-thâu kap ián-piàn, bo̍k-chêng 1 ê chú-liû ê [[ha̍k-soat]] chú-tiuⁿ Lâm-tó gí-giân ê chó·-gí tī [[Tiong-kok]] lâm-pō· he̍k-chiá-sī [[Tiong-lâm-pòaⁿ-tó]], āu--lâi ùi hia thn̂g khì kàu Tâi-oân, Tâi-ôan choaⁿ-á chiâⁿ-chò Lâm-tó gí-hē ǹg Thài-pêng-iûⁿ hām Ìn-tō·-iûⁿ thòaⁿ--chhut-khì ê kin-thâu. Kin-kù gí-giân pí-kàu ê hun-sek, Tâi-oân ê Lâm-tó gí-giân chi-kan ê chha-pia̍t sī Lâm-tó gí-hē sêng-oân tang-tiong siōng-kài tōa--ê, piáu-sī in tī Tâi-oân tó-siōng ū chiâⁿ kú 1 tōaⁿ sî-kan. [[Khó-kó·-ha̍k]] thê-kiong chi̍t-kóa chèng-kù chi-chhî chit ê lí-lūn. |
||
==Hun-lūi== |
== Hun-lūi == |
||
Lâm-tó-gí-hē lāi-pō· ê hun-hoat siāng chió ū 2 chióng. |
Lâm-tó-gí-hē lāi-pō· ê hun-hoat siāng chió ū 2 chióng. 1 chióng khu-pia̍t 10-ê ē-lūi-pia̍t, kî-tiong 9-ê tī [[Tâi-oân]], chhun-ê 1-ê pau-koat só·-ū kî-thaⁿ ê gí-giân (Má-lâi-Polynesia gí-giân): |
||
* [[Formosa gí-giân]] (10-gōa-ê gí-giân) |
* [[Formosa gí-giân]] (10-gōa-ê gí-giân) |
||
| Tē 14 chōa: | Tē 14 chōa: | ||
** Tiong/Tang Má-lâi-Polynesia gí-giân |
** Tiong/Tang Má-lâi-Polynesia gí-giân |
||
Formosa gí-giân ê sú-iōng-chiá tī Tâi-oân pún-tó kap [[Lân-sū]], jîn-kháu bô-kàu 50 bān lâng. |
Formosa gí-giân ê sú-iōng-chiá tī Tâi-oân pún-tó kap [[Lân-sū]], jîn-kháu bô-kàu 50 bān lâng. Má-lâi-Polynesia gí-giân hun-soàⁿ tī 1 tōa-phiàn. In pun 2 tōa cho·: Se Má-lâi-Polynesia (3-ek jîn-kháu) kap Tiong/Tang Má-lâi-Polynesia (1-ek). Se Má-lâi-Polynesia gí-giân pau-koah Hui-lu̍t-pin gí-giân (370 ê chó-iū) kap Ìn-nî sai/tiong-pō· ê gí-giân. Tiong/Tang Má-lâi-Polynesia gí-giân pau-koah tang Ìn-nî gí-giân, sai Sin Guinea gí-giân, Halmahera hit-tah-á ê gí-giân, kap Thài-pêng-iûⁿ ê Polynesia gí-giân. |
||
==Chú-iàu ê gí-giân== |
== Chú-iàu ê gí-giân == |
||
[[Bó-gí]] jîn-kháu. |
[[Bó-gí]] jîn-kháu. |
||
*[[Java-gí]] (>8000 bān, [[Ìn-nî]]) |
* [[Java-gí]] (>8000 bān, [[Ìn-nî]]) |
||
*[[Ìn-nî-gí]] (3500 bān) |
* [[Ìn-nî-gí]] (3500 bān) |
||
*[[Tagalog]] (2400 bān, [[Hui-lu̍t-pin]]) |
* [[Tagalog]] (2400 bān, [[Hui-lu̍t-pin]]) |
||
*[[Ilocano]] (900 bān) |
* [[Ilocano]] (900 bān) |
||
*[[Cebuano]] (2400 bān) |
* [[Cebuano]] (2400 bān) |
||
*[[Malagasy]] (1000 bān, Madagasikara) |
* [[Malagasy]] (1000 bān, Madagasikara) |
||
*[[Fiji-gí]] (33.7 bān) |
* [[Fiji-gí]] (33.7 bān) |
||
*[[Tonga-gí]] (10.8 bān) |
* [[Tonga-gí]] (10.8 bān) |
||
*[[Maori-gí]] (10 bān, [[Sin Jia̍t-lân-jia]]) |
* [[Maori-gí]] (10 bān, [[Sin Jia̍t-lân-jia]]) |
||
*[[Hawaii-gí]] ([[Bí-kok]]) |
* [[Hawaii-gí]] ([[Bí-kok]]) |
||
*[[Kiribati-gí]] (6.7 bān) |
* [[Kiribati-gí]] (6.7 bān) |
||
*[[Ebon]] ([[Marshall Kûn-tó]]) |
* [[Ebon]] ([[Marshall Kûn-tó]]) |
||
*[[Paiwan-gí]] (Tâi-oân) |
* [[Paiwan-gí]] (Tâi-oân) |
||
*[[Tetum-gí]] ([[Tang Timor]]) |
* [[Tetum-gí]] ([[Tang Timor]]) |
||
==Chham-khó chu-liāu== |
== Chham-khó chu-liāu == |
||
{{iau-boe-sia}} |
{{iau-boe-sia}} |
||
==Chām-gōa liân-kiat== |
== Chām-gōa liân-kiat == |
||
*[http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=106 Ethnologue report for Austronesian.] |
* [http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=106 Ethnologue report for Austronesian.] |
||
[[Category:Gí-giân]] |
[[Category:Gí-giân]] |
||
| Tē 80 chōa: | Tē 80 chōa: | ||
[[pt:Línguas austronésias]] |
[[pt:Línguas austronésias]] |
||
[[qu:Awstrunisyu rimaykuna]] |
[[qu:Awstrunisyu rimaykuna]] |
||
[[ro:Limba austroneziană]] |
|||
[[ru:Австронезийские языки]] |
[[ru:Австронезийские языки]] |
||
[[simple:Austronesian languages]] |
[[simple:Austronesian languages]] |
||
2010-nî 4-goe̍h 2-ji̍t (pài-gō·) 19:18 ê siu-tēng-pún
Lâm-tó gí-hē (Hàn-jī: 南島語系) sī 1 ê gí-giân ka-cho̍k, tōa-pō·-hūn ê sêng-oân tī Tang-lâm-a kap Thài-pêng-iûⁿ ê tó-sū, kúi-ê-á tī A-chiu tāi-lio̍k, 1 ê tī Hui-chiu Madagasikara-tó. Lâm-tó gí-hē bô-lūn sī gí-giân ê sò·-liōng (kin-kù Ethnologue, ū 1244 ê) iah-sī tē-lí hun-pò· (tùi Madagasikara kàu Rapa Nui) lóng sī só·-ū gí-giân ka-cho̍k tang-tiong siōng-kài tōa--ê 1 ê. Tī Ìn-tō·-Au-chiu gí-giân iáu-bōe thòaⁿ--chhut-khì chìn-hêng, Lâm-tó gí-hē sī sè-kài tē-lí hun-pò· siāng khoah ê ka-cho̍k.
Lâm-tó sī Austronesia chit ê bêng-sû ê hoan-e̍k, goân-thâu sī Hi-lia̍p-gí austro ("lâm") kap nesia ("tó") 2 sû kap chò-hóe, ì-sù sī "lâm-hong ê tó-sū". Má-lâi-Polynesia sī khah kū ê iōng-gí, ū-sî-chūn iōng lâi chheng-ho· Tâi-oân í-gōa ê Lâm-tó gí-giân.
Koan-hē Lâm-tó gí-hē ê goân-thâu kap ián-piàn, bo̍k-chêng 1 ê chú-liû ê ha̍k-soat chú-tiuⁿ Lâm-tó gí-giân ê chó·-gí tī Tiong-kok lâm-pō· he̍k-chiá-sī Tiong-lâm-pòaⁿ-tó, āu--lâi ùi hia thn̂g khì kàu Tâi-oân, Tâi-ôan choaⁿ-á chiâⁿ-chò Lâm-tó gí-hē ǹg Thài-pêng-iûⁿ hām Ìn-tō·-iûⁿ thòaⁿ--chhut-khì ê kin-thâu. Kin-kù gí-giân pí-kàu ê hun-sek, Tâi-oân ê Lâm-tó gí-giân chi-kan ê chha-pia̍t sī Lâm-tó gí-hē sêng-oân tang-tiong siōng-kài tōa--ê, piáu-sī in tī Tâi-oân tó-siōng ū chiâⁿ kú 1 tōaⁿ sî-kan. Khó-kó·-ha̍k thê-kiong chi̍t-kóa chèng-kù chi-chhî chit ê lí-lūn.
Hun-lūi
Lâm-tó-gí-hē lāi-pō· ê hun-hoat siāng chió ū 2 chióng. 1 chióng khu-pia̍t 10-ê ē-lūi-pia̍t, kî-tiong 9-ê tī Tâi-oân, chhun-ê 1-ê pau-koat só·-ū kî-thaⁿ ê gí-giân (Má-lâi-Polynesia gí-giân):
- Formosa gí-giân (10-gōa-ê gí-giân)
- Má-lâi-Polynesia gí-giân (900 ê gí-giân khah ke)
- Se Má-lâi-Polynesia gí-giân
- Tiong/Tang Má-lâi-Polynesia gí-giân
Formosa gí-giân ê sú-iōng-chiá tī Tâi-oân pún-tó kap Lân-sū, jîn-kháu bô-kàu 50 bān lâng. Má-lâi-Polynesia gí-giân hun-soàⁿ tī 1 tōa-phiàn. In pun 2 tōa cho·: Se Má-lâi-Polynesia (3-ek jîn-kháu) kap Tiong/Tang Má-lâi-Polynesia (1-ek). Se Má-lâi-Polynesia gí-giân pau-koah Hui-lu̍t-pin gí-giân (370 ê chó-iū) kap Ìn-nî sai/tiong-pō· ê gí-giân. Tiong/Tang Má-lâi-Polynesia gí-giân pau-koah tang Ìn-nî gí-giân, sai Sin Guinea gí-giân, Halmahera hit-tah-á ê gí-giân, kap Thài-pêng-iûⁿ ê Polynesia gí-giân.
Chú-iàu ê gí-giân
Bó-gí jîn-kháu.
- Java-gí (>8000 bān, Ìn-nî)
- Ìn-nî-gí (3500 bān)
- Tagalog (2400 bān, Hui-lu̍t-pin)
- Ilocano (900 bān)
- Cebuano (2400 bān)
- Malagasy (1000 bān, Madagasikara)
- Fiji-gí (33.7 bān)
- Tonga-gí (10.8 bān)
- Maori-gí (10 bān, Sin Jia̍t-lân-jia)
- Hawaii-gí (Bí-kok)
- Kiribati-gí (6.7 bān)
- Ebon (Marshall Kûn-tó)
- Paiwan-gí (Tâi-oân)
- Tetum-gí (Tang Timor)
Chham-khó chu-liāu
Chit pha iáu-bōe ū lâng siá. Chhiáⁿ tàu pó͘-chhiong lōe-iông.