"Bó͘-tan-siā Sū-kiāⁿ" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
刪去的內容 新增的內容
Taokarathó-lūn | kòng-hiàn
Taokarathó-lūn | kòng-hiàn
Tē 25 chōa: Tē 25 chōa:
Mô Chhióng-hi soah koh kóng: "Chheⁿ-hoan kah-sī bô siū gún kok tī-lí, beh mn̄g-chōe--bô lóng iû-chāi--lín."
Mô Chhióng-hi soah koh kóng: "Chheⁿ-hoan kah-sī bô siū gún kok tī-lí, beh mn̄g-chōe--bô lóng iû-chāi--lín."


Gōa-kau pí-chiap bô kiat-kó, soah koh ū Ji̍t-pún Akita-kōan(秋田縣) 4-ê lâng lâu khì T6ai-oân tang-pō· hái-hōaⁿ, khì hō· goân-chū-bîn chhiúⁿ-kiap.
Gōa-kau pí-chiap bô kiat-kó, soah koh ū Ji̍t-pún Akita-kōan(秋田縣) 4-ê lâng lâu khì Tâi-oân tang-pō· hái-hōaⁿ, khì hō· goân-chū-bîn chhiúⁿ-kiap.


[[ja:台湾出兵]]
[[ja:台湾出兵]]

2006-nî 2-goe̍h 6-ji̍t (pài-it) 07:34 ê siu-tēng-pún

Bó-tan-siā sū-kiāⁿ, sī Ji̍t-pún tī 1874-nî, í Okinawa ê Miyako-tó (宮古島) ū lâng hō· Tâi-oân Bó-tan-siā goân-chū-bîn thâi--sí chò nôa-thâu, chhut-peng tī Lāng-kiô (chit-má ê Hêng-chhun) khí-soaⁿ lâi phah Tâi-oân ê sū-kiāⁿ.

Ji̍t-pún kā chit-ê sū-kiāⁿ kiò chò 台湾出兵 (chhut-peng kàu Tâi-oân) he̍k-sī 征台の役 (phah Tâi-oân ê chiàn-cheng).

Pōe-kéng

In-ūi Tâi-oân ê tē-lí chin tiōng-iàu, 19-sè-kí ê sî, tō it-ti̍t sī ta̍k-kok siūⁿ-beh bak-tak ê só·-chāi, hit-tang-chūn tú heng-khí ê Ji̍t-pún mā-sī kî-tiong ê 1-ê kok-ka. Tâi-oân hit-tang-sî sī tī Tâi-chheng Tè-kok ê thóng-tī ē-bīn.

1871-nî 11-goe̍h, Okinawa ê Miyako-tó ū 69-ê lâng tī hái--ni̍h tú-tio̍h toā-hong, chûn lâu lâi kàu Tâi-oân Lāng-kiô hū-kēng ê Pat-iâu-oan (八瑤灣), ia̍h-tō-sī chit-má ê Pîn-tang-koān Boán-chiu-hiong, ū 3-ê lâng tū-chúi-sí, 66-ê lâng khí-soaⁿ, choaⁿ-á kiâⁿ khì kàu hit-tang-chūn Paiwan-cho̍k Bó-tan-siā ê tē-kài, kiat-kó hō· hia ê goân-chūn-bîn kā thâi-sí 54-ê lâng, kan-taⁿ chhun 12-ê thang cháu-lī, tú-tio̍h Siā-liâu (社寮) ê lâng Lâu Thian-pó(劉天保), Iûⁿ Iú-ōng(楊友旺) hām Sòng Kok-liông(宋國隆) kā pāng-chān, chiah hō· koaⁿ-hú sàng tùi Hok-chiu, tī 1872-nî 6-goe̍h tńg khì Okinawa.

Hit-tang-chūn ê Okinawa sī Tāi-chheng Tè-kok ê phoan-sio̍k, hām Ji̍t-pún bô ti̍t-chiap koan-hē, chóng--sī Ji̍t-pún chū Meiji Thian-hông(明治天皇) chē-ūi liáu-āu, í-keng bô koh kiâⁿ Sakoku chèng-chek, Meiji Thian-hông khoàⁿ che sū-kiāⁿ sī 1-ê ki-hōe, thiau-kāng tī 1872-nî 9-goe̍h hong Okinawa ê ông Siōng-thài(尚泰) chò phoan-chú, ngē kap Okinawa khan-in bán tāu-tîn, koh kā ta̍k-kok ê kong-sài thong-tī, kóng Okinawa í-keng kui-sio̍k Ji̍t-pún, sūn-soà sì-kòe pàng hong-siaⁿ, kóng Ji̍t-pún beh phah Tâi-oân.

Chhut-peng chìn-chêng ê chún-pī

1892-nî tī Hok-chiu ê Ji̍t-pún léng-sū-kóan, phài Kabayama Sukenori(樺山資紀), Kodama Gentarou(兒玉源太郎) kap Mizuno Jyun(水野遵) téng-téng 9-ê lâng khì Tâi-oân. In 6--goe̍h tùi Ji̍t-pún seng khì Pak-kiaⁿ, chiah choán khì Hiong-káng, liáu-āu tùi Hok-chiu chē chûn kàu Tâi-oân. Tī Tām-chúi ê Eng-kok léng-sū kā in tàu-saⁿ-kāng, sûi-lâng chi̍t-sì-kòe chò chhut-peng chìn-chêng ê chêng-pò siu-chi̍p.

Gōa-kau pí-chiap

1873-nî 3--goe̍h, Ji̍t-pún phài goā-bū-kheng Soejima Taneomi(副島種臣) chò chôan-kôan tāi-sài, Gōa-bū tāi-sêng Yanagiwara Sakimitsu(柳原前光) chò hù-sài, khì Pak-kiaⁿ.

Tāi-chheng Tè-kok hām Ji̍t-pún pí-chiap, Chheng-kok ê Lī-pō· Siōng-su Mô·Chhióng-hi(毛昶熙) kóng: "Chheⁿ-hoan lóng tī gún kok thóng-tī í-gōa, tō chhin-chhiūⁿ kùi-kok ê Ezo(蝦夷) kāng-khóan, bô siū ông koán-lí, thong-sè-kài ê hoan-á lóng-sī án-ne."

Yanagiwara Sakimitsu kóng: "Chheⁿ-hoan thâi lâng, kùi-kok lóng bô chhú-tī, in-ūi án-ne, gún kok beh chhut-peng thó-chōe, chóng--sī hoan-á ê só·-chāi hām kùi-kok tī-lí khu-he̍k sio-chiap, nā bô seng kā lín kóng tō chhut-peng, bān-put-it éng-hióng tio̍h kùi-kok, ke kāu giâu-gî--ê, ūi-tio̍h mài siong-tio̍h nn̄g-kok hô-pêng, chiah seng kā lín thong-ti."

Mô Chhióng-hi soah koh kóng: "Chheⁿ-hoan kah-sī bô siū gún kok tī-lí, beh mn̄g-chōe--bô lóng iû-chāi--lín."

Gōa-kau pí-chiap bô kiat-kó, soah koh ū Ji̍t-pún Akita-kōan(秋田縣) 4-ê lâng lâu khì Tâi-oân tang-pō· hái-hōaⁿ, khì hō· goân-chū-bîn chhiúⁿ-kiap.

Kun-sū hêng-tōng

Gōa-kau pí-chiap liáu-āu, Meiji Thian-hông tùi goā soan-pò beh chhut-peng Tâi-oân, Bí-kok phhài tī Ji̍t-pún kong-sài George Bingham kap Eng-kok kong-sài lóng piáu-sī in kok beh î-chhî tiong-li̍p.

Tú beh chhut-peng, Eng-kok kap Bí-kok soah pìⁿ-bīn kóng in hóan-tùi, Ji̍t-pún chèng-hún ài kun-tūi seng mài chhut-khì, m̄-koh kun-hong bô kā sìn-táu.

Ji̍t-pún lio̍k-kun tiong-chiòng Saigou Tsugumichi(西鄉從道) chē hō-chò Takasago(高砂) ê kun-lām, sut-niá 3,600-gōa lâng tùi Nagasaki(長崎) khí-kiâⁿ, Chheng-kok thóng-tī Tâi-oân siōng-tōa ê koaⁿ-oân Bân-chiat Chóng-tok(閩浙總督) Lí Ho̍h-liân(李鶴年) chai-iáⁿ liáu-āu, ū siá phoe hō· Saigou Tsugumichi kā tòng, m̄-koh Saigou Tsugumichi bô-ài chhap--i.

1874-nî 3-goe̍h 22, Ji̍t-kun tùi Lāng-kiô khí-soaⁿ, Chheng-kok kun-tūi lóng bô kā tú-te̍k, liáu-āu Ji̍t-kun 3,600-gōa lâng hun-chò 3-lō· phah Bó-tan-siā, goân-chū-bîn bô Ji̍t-kun hit-khóan hiān-tāi ê chng-pī, m̄-koh ióng-kám tú-te̍k, Ji̍t-kun chiàn-iâⁿ, ji̍p khì Bó-tan-siā, thâi-sí chē-chē lâng.

Paiwan-cho̍k goân-chū-bîn thè khì soaⁿ-kheⁿ, iû-goân put-sî su-āu-phàu phah Ji̍t-kun, Ji̍t-kun tī soaⁿ--ni̍h kám-kok ngē-táu, sui-jiân chiàn-sí--ê chiah 12-ê, m̄-koh phòa-pēⁿ kòe-sin tō ū 561-ê, chí-hó thè tńg-lâi Ku-soaⁿ(龜山), m̄-koh m̄-khéng tńg Ji̍t-pún, choaⁿ-á lâu tī hia khui-hng, Ji̍t-pún chèng-hú koh kái beh chò gōa-kau pí-chiap.

Lō·-bóe ê pâi-pí

Chheng-kok chèng-hú siu-tio̍h siau-sit, tō phài Sìm Pó-teng(沈葆楨) chò khim-chhe tāi-sêng lâi Tâi-oân chhú-lí, koh lēng-gōa phhài peng lâi Tâi-oân siú-pī.


Chit-ê sî-chūn Eng-kok kap Bí-kok lóng khai-sí kap Ji̍t-pún giâ, Ji̍t-pún in-ūi kun-sū hêng-tōng bô kài sūn-sī, choaⁿ-á phài Okubo Toshimichi(大久保利通) tī 9-go̍eh chhe 10 kàu Pak-kiaⁿ, lóng-chóng tâm-phòaⁿ 7-pái, beh Chheng-kok tùi Ji̍t-pún pôe-sióng.

Chheng-kok chèng-hú bóe--ah pôe Ji̍t-pún 50-bān niú gîn, koh tī 2-pêng ê hô-iok siá kóng "Ji̍t-pún chit-pái kóng in ūi-tio̍h pó-hō· Okinawa ê jîn-bîn phài peng khì Tâi-oân, Tiong-kok bô kóng in ū m̄-tio̍h." Án-ne chi̍t-ē tēng--loeh, piáu-sī Chheng-kok sêng-jīn Ji̍t-pún ū kôan pó-hō· Okinawa, Okinawa chò Chheng-kok phoan-sio̍k ê tē-ūi kiat-sok.

10-go̍eh 31, Eng-kok phài Pak-kiaⁿ ê kong-sài Thomas Wade tńg-sū, hô-iok sêng-li̍p, Ji̍t-pún tī khí-soaⁿ ê Ku-soaⁿ khí pi chò kí-liām, chiah tńg khì Ji̍t-pún.

Bó-tan-siā sū-kiāⁿ hō· ji̍t-pún tit-tio̍h chiâⁿ-tōa ê lī-ek, hō· Ji̍t-pún tùi Tâi-oân ê iá-sim koh khah tōa, Chheng-kok ē-sái kóng sī liáu-kang kiam si̍h-pún, sún-sit siong-tiōng.