"Chi̍p-bí-khu" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
刪去的內容 新增的內容
Legobotthó-lūn | kòng-hiàn
~ Bot: Migrating 11 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q974546 (translate me)
無編輯摘要
Tē 1 chōa: Tē 1 chōa:
'''Chi̍p-bí''' (集美), Tiong-kok [[Ē-mn̂g]]-chhī ê chi̍t-ê hêng-chèng-khu, sī Tiong-kok kok-lāi siāng chá sêng-li̍p ê [[Tâi-siong tâu-chu-khu]], Ē-mn̂g [[keng-chè te̍k-khu]] ê tiōng-iàu sêng-ôan.
'''Chi̍p-bí-khu''' (集美), Tiong-kok [[Ē-mn̂g]]-chhī ê chi̍t-ê hêng-chèng-khu, sī Tiong-kok kok-lāi siāng chá sêng-li̍p ê [[Tâi-siong tâu-chu-khu]], Ē-mn̂g [[keng-chè te̍k-khu]] ê tiōng-iàu sêng-ôan.
[[Image:chipbi.jpg|thumb|200px|Ē-mn̂g-chhī Chi̍p-bí-khu]]
[[Image:chipbi.jpg|thumb|200px|Ē-mn̂g-chhī Chi̍p-bí-khu]]


Tē 8 chōa: Tē 8 chōa:
==Hêng-chèng tan-ūi ==
==Hêng-chèng tan-ūi ==
Ha̍t-khu lāi lóng-chóng ū 4 ê hiuⁿ-tìn, 3 ê koe-tō pān-sū-chhù, 2 ê séng-kip lông-tiûⁿ kah 2 ê chhī-kip lông-tiûⁿ.
Ha̍t-khu lāi lóng-chóng ū 4 ê hiuⁿ-tìn, 3 ê koe-tō pān-sū-chhù, 2 ê séng-kip lông-tiûⁿ kah 2 ê chhī-kip lông-tiûⁿ.
*Kòan-kháu-tìn (灌口)
*Kòan-kháu-tìn (灌口)
*Āu-khoe-tìn ()
*Āu-khoe-tìn ()
*Hēng-lîm-tìn (集美镇)
*Hēng-lîm-tìn (集美镇)
*Hēng-lîm Koe-tō
*Hēng-lîm Koe-tō
*Chi̍p-bí Koe-tō
*Chi̍p-bí Koe-tō
*Kiâu-eng Koe-tō (英街道)
*Kiâu-eng Koe-tō (英街道)
*Chhī Tē-jī Lông-tiûⁿ
*Chhī Tē-jī Lông-tiûⁿ
*Chhī Póaⁿ-thâu Lîm-tiûⁿ
*Chhī Póaⁿ-thâu Lîm-tiûⁿ
*Séng Thian-má Hôa-kiâu Lông-tiûⁿ
*Séng Thian-má Hôa-kiâu Lông-tiûⁿ
*Séng Thian-má chéng-ti-tiûⁿ (省天马种猪场)
*Séng Thian-má chéng-ti-tiûⁿ (省天馬種豬場)


==Keng-chè==
==Keng-chè==
Tē 26 chōa: Tē 26 chōa:
==Lú-iû chu-gôan==
==Lú-iû chu-gôan==
Chi̍p-bí sī Tiong-kok chhut-miâ ê kiâu-hiong, kòe-hoan ê hoan-kheh tháu-té tōa-tī [[Tang-lâm-a]] chit-kak-sì. 20 sè-kí tiong-kî tiàm Tâng-lâm-a kiâu-kài '''hoah-chúi ē kian-tàng''', chhut-miâ ê Hôa-kiâu léng-siù [[Tân Kah-kiⁿ]] sian-siⁿ to̍h-sī ùi Chi̍p-bí kiâⁿ--chhut-khì ê. Hiān-chú-sî, tī Chi̍p-bí, ū chiâⁿ chōe lú-iû chu-gôan sī Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ kah i ê ka-cho̍k chhut-chîⁿ chiâⁿ--ê. Chi̍p-bí ê lú-iû kéng-tī chú-iàu ū:
Chi̍p-bí sī Tiong-kok chhut-miâ ê kiâu-hiong, kòe-hoan ê hoan-kheh tháu-té tōa-tī [[Tang-lâm-a]] chit-kak-sì. 20 sè-kí tiong-kî tiàm Tâng-lâm-a kiâu-kài '''hoah-chúi ē kian-tàng''', chhut-miâ ê Hôa-kiâu léng-siù [[Tân Kah-kiⁿ]] sian-siⁿ to̍h-sī ùi Chi̍p-bí kiâⁿ--chhut-khì ê. Hiān-chú-sî, tī Chi̍p-bí, ū chiâⁿ chōe lú-iû chu-gôan sī Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ kah i ê ka-cho̍k chhut-chîⁿ chiâⁿ--ê. Chi̍p-bí ê lú-iû kéng-tī chú-iàu ū:
*Tân Kah-kiⁿ Kó·-ku (嘉庚故居)
*Tân Kah-kiⁿ Kó·-ku (嘉庚故居)
*Gô-hn̂g (鳌园)
*Gô-hn̂g (鰲園)
*Kui-lâi-tông (归来堂)
*Kui-lâi-tông (歸來堂)
*Lí-lîm-hn̂g (李林)
*Lí-lîm-hn̂g (李林)
*Lêng-chûn-tî (舟池)
*Lêng-chûn-tî (舟池)
*Kho̍k-hî-hn̂g (Ngo̍k-hû-hn̂g / 鳄鱼园)
*Kho̍k-hî-hn̂g (Ngo̍k-hû-hn̂g / 鱷魚園)
*Bān-pó-soaⁿ Koan-kong Kó-hn̂g (万宝光果)
*Bān-pó-soaⁿ Koan-kong Kó-hn̂g (萬寶光果)
*Chi̍p-bí Ha̍k-chhng (集美村) kiàn-tiok-kûn
*Chi̍p-bí Ha̍k-chhng (集美村) kiàn-tiok-kûn


Chi̍p-bí ê lú-iû chu-gôan ki-pún-siōng sī hām chit-tah '''ko·-mn̂g-tok-chhī''' ê kiàn-tiok hong-keh pun bōe khui--ê. Chit-khóan chôan sè-kài '''koh chhōe bô tē-jī''' ê kián-tiok, chôan-pō· lóng-sī Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ bóan-liân ê sî-chūn chim-chiok siat-kè ê, te̍k-sek sī kā [[Bân-lâm]] kiàn-tiok gē-su̍t chhām [[Hoan-pêng|Lâm-iûⁿ]] kiàn-tiok hong-keh chin-chiàⁿ súi-khùi ê kiat-ha̍p chò-hóe.
Chi̍p-bí ê lú-iû chu-gôan ki-pún-siōng sī hām chit-tah '''ko·-mn̂g-tok-chhī''' ê kiàn-tiok hong-keh pun bōe khui--ê. Chit-khóan chôan sè-kài '''koh chhōe bô tē-jī''' ê kián-tiok, chôan-pō· lóng-sī Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ bóan-liân ê sî-chūn chim-chiok siat-kè ê, te̍k-sek sī kā [[Bân-lâm]] kiàn-tiok gē-su̍t chhām [[Hoan-pêng|Lâm-iûⁿ]] kiàn-tiok hong-keh chin-chiàⁿ súi-khùi ê kiat-ha̍p chò-hóe.


Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ ê hong-súi an tī [[Gô-hn̂g]] (鳌园) lāi-té, chéng-kô bōng-tē ê gōa-hêng sī mô·-hóng Tiong-kok bîn-kan thôan-soat tang-tiong ê sîn-kî [[tōng-bu̍t]] ngô· () só· lâi siat-kè. Múi chi̍t nî, àn gōa-kok a̍h-sī Tiong-kok kok só·-chāi lâi chham-koan ê iû-kheh lóng mā chhiau-kòe chiâⁿ-pah bān.
Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ ê hong-súi an tī [[Gô-hn̂g]] (鰲園) lāi-té, chéng-kô bōng-tē ê gōa-hêng sī mô·-hóng Tiong-kok bîn-kan thôan-soat tang-tiong ê sîn-kî [[tōng-bu̍t]] ngô· () só· lâi siat-kè. Múi chi̍t nî, àn gōa-kok a̍h-sī Tiong-kok kok só·-chāi lâi chham-koan ê iû-kheh lóng mā chhiau-kòe chiâⁿ-pah bān.


== kàu-io̍k==
== kàu-io̍k==
Chi̍p-bí-khu sī Ē-mn̂g-chhī siōng tiōng-iàu ê bûn-kàu-khu. Chi̍p-bí Ha̍k-chhng (集美村) chêng khai-sí pān-ha̍k kàu taⁿ í-keng ū 90 kúi tang ê le̍k-sú, tī hái-lāi-gōa ôan-á kài chhut-miâ. Tī chia, ùi [[iù-tī-hn̂g]], [[sió-o̍h]] ([[sió-ha̍k]]), [[tiong-o̍h]] kàu [[tāi-ha̍k]], hêng sêng ôan-siān koh chiau-chôan ê kàu-io̍k thé-hē. Kî-tiong [[Chi̍p-bí Tāi-ha̍k]] kah [[Hôa-kiâu Tāi-ha̍k]] (Ē-mn̂g hun-hāu) ûn-á tn̂g-kî ū teh chio-siu [[Tâi-ôan]] ê ha̍k-seng kah [[Tang-lâm-a]] ê Hôa-kiâu chú-tē.
Chi̍p-bí-khu sī Ē-mn̂g-chhī siōng tiōng-iàu ê bûn-kàu-khu. Chi̍p-bí Ha̍k-chhng (集美村) chêng khai-sí pān-ha̍k kàu taⁿ í-keng ū 90 kúi tang ê le̍k-sú, tī hái-lāi-gōa ôan-á kài chhut-miâ. Tī chia, ùi [[iù-tī-hn̂g]], [[sió-o̍h]] ([[sió-ha̍k]]), [[tiong-o̍h]] kàu [[tāi-ha̍k]], hêng sêng ôan-siān koh chiau-chôan ê kàu-io̍k thé-hē. Kî-tiong [[Chi̍p-bí Tāi-ha̍k]] kah [[Hôa-kiâu Tāi-ha̍k]] (Ē-mn̂g hun-hāu) ûn-á tn̂g-kî ū teh chio-siu [[Tâi-ôan]] ê ha̍k-seng kah [[Tang-lâm-a]] ê Hôa-kiâu chú-tē.


==Bûn-hòa==
==Bûn-hòa==
Tē 59 chōa: Tē 59 chōa:
==Jîn-bu̍t==
==Jîn-bu̍t==
*[[Tân Kah-kiⁿ]] (陳嘉庚)
*[[Tân Kah-kiⁿ]] (陳嘉庚)
*[[Tân La̍k-sài]] (六使)
*[[Tân La̍k-sài]] (六使)
*[[Ông Téng-chhiong]] (王鼎昌, [[Sin-ka-pho]] chêng chóng-thóng )
*[[Ông Téng-chhiong]] (王鼎昌, [[Sin-ka-pho]] chêng chóng-thóng )
*[[Tân Kèng-hiân]] ()
*[[Tân Kèng-hiân]] ()
*[[Lí Lîm]] (李林)
*[[Lí Lîm]] (李林)
*[[Tân Chhun-bo̍k]] (村牧)
*[[Tân Chhun-bo̍k]] (村牧)
==Gōa-pō· liân-kiat==
==Gōa-pō· liân-kiat==
*[http://www.fjql.org/index.htm Hok-kiàn Kiâu-liân] koaⁿ-hong bāng-chām
*[http://www.fjql.org/index.htm Hok-kiàn Kiâu-liân] koaⁿ-hong bāng-chām
Tē 69 chōa: Tē 69 chōa:


[[Category:Bân-lâm]]
[[Category:Bân-lâm]]
[[Category:Ē-mn̂g-chhī]]

2015-nî 1-goe̍h 30-ji̍t (pài-gō·) 14:56 ê siu-tēng-pún

Chi̍p-bí-khu (集美區), Tiong-kok Ē-mn̂g-chhī ê chi̍t-ê hêng-chèng-khu, sī Tiong-kok kok-lāi siāng chá sêng-li̍p ê Tâi-siong tâu-chu-khu, Ē-mn̂g keng-chè te̍k-khu ê tiōng-iàu sêng-ôan.

Ē-mn̂g-chhī Chi̍p-bí-khu

Tē-lí

Chi̍p-bí-khu ê cho̍at-tùi tē-lí chō-piautang-keng 117.57° ~ 118.04°, pak-úi 24.25° ~ 24.46°, tiàm-tī Ē-mn̂g-tó sai-pak pêng ê tāi-lio̍k, thong-kòe Ē-mn̂g tōa-kiô hām Ē-mn̂g-tó sio-chiap. Chi̍p-bí-khu ê tang-pak pêng sī Tâng-oaⁿ-khu, sai-pak pêng sī Chiang-chiu-chhī Tiô-thòa-kōan, sai-lâm hong-hiàng sī Hái-chhng-khu.

Chi̍p-khu chóng-bīn chhiau-kòe 270 k㎡, chóng jîn-kháu 28 bān gōa.

Hêng-chèng tan-ūi

Ha̍t-khu lāi lóng-chóng ū 4 ê hiuⁿ-tìn, 3 ê koe-tō pān-sū-chhù, 2 ê séng-kip lông-tiûⁿ kah 2 ê chhī-kip lông-tiûⁿ.

  • Kòan-kháu-tìn (灌口鎮)
  • Āu-khoe-tìn (後溪鎮)
  • Hēng-lîm-tìn (集美镇)
  • Hēng-lîm Koe-tō
  • Chi̍p-bí Koe-tō
  • Kiâu-eng Koe-tō (僑英街道)
  • Chhī Tē-jī Lông-tiûⁿ
  • Chhī Póaⁿ-thâu Lîm-tiûⁿ
  • Séng Thian-má Hôa-kiâu Lông-tiûⁿ
  • Séng Thian-má chéng-ti-tiûⁿ (省天馬種豬場)

Keng-chè

1989 nî 5--go̍eh kah 1992 nî 12 go̍eh, Tiong-kok Kok-bū-īⁿ sian-āu phoe-chún sêng-li̍p Hēng-lîm Tâi-siong Tâu-chu-khu kah Chi̍p-bí Tâi-siong Tâu-chu-khu, hiáng-siū keng-chè te̍k-khu ê iu-hūi chèng-chhek, chhú-khì lâi chia tâu-chu heng-gia̍p ê kéng-gōa khì-gia̍p kah kong-si sī ná lâi ná chōe.

Keng-kòe cha̍p-gōa nî ê kiàn-siat khai-hoat, taⁿ Chi̍p-bí-khu ê lông-giap, kang-gia̍p kah ho̍k-bū-gia̍p lóng-chóng tit-tio̍h kài tōa ê thê-seng. Hiān-chú-sî í-keng tiàm ha̍t-khu lāi sêng-kong khai-hoat 5 ê kang-gia̍p ki-tōe, kàu kah 2002 nî, chôan-khu lóng-chóng ín-chìn gōa-chu hāng-bo̍k 610 ê, ha̍p-tâng lī-iōng gōa-chu 26.93 ek kho͘ Bí-kim, GDP chóng-gia̍h ta̍t-kàu 83.35 ek kho͘ Jîn-bîn-pè. Ē-sái kóng, chit-mái Chi̍p-bí-khu ê keng-chè kiat-kó͘, í-keng si̍t-hiān kang-gia̍p chiàm chú-iàu tē-ūi, ki-pún hêng-sêng gōa-hiòng-hêng ê keng-chè kio̍k-sè.

Lú-iû chu-gôan

Chi̍p-bí sī Tiong-kok chhut-miâ ê kiâu-hiong, kòe-hoan ê hoan-kheh tháu-té tōa-tī Tang-lâm-a chit-kak-sì. 20 sè-kí tiong-kî tiàm Tâng-lâm-a kiâu-kài hoah-chúi ē kian-tàng, chhut-miâ ê Hôa-kiâu léng-siù Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ to̍h-sī ùi Chi̍p-bí kiâⁿ--chhut-khì ê. Hiān-chú-sî, tī Chi̍p-bí, ū chiâⁿ chōe lú-iû chu-gôan sī Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ kah i ê ka-cho̍k chhut-chîⁿ chiâⁿ--ê. Chi̍p-bí ê lú-iû kéng-tī chú-iàu ū:

  • Tân Kah-kiⁿ Kó·-ku (陳嘉庚故居)
  • Gô-hn̂g (鰲園)
  • Kui-lâi-tông (歸來堂)
  • Lí-lîm-hn̂g (李林園)
  • Lêng-chûn-tî (龍舟池)
  • Kho̍k-hî-hn̂g (Ngo̍k-hû-hn̂g / 鱷魚園)
  • Bān-pó-soaⁿ Koan-kong Kó-hn̂g (萬寶山觀光果園)
  • Chi̍p-bí Ha̍k-chhng (集美學村) kiàn-tiok-kûn

Chi̍p-bí ê lú-iû chu-gôan ki-pún-siōng sī hām chit-tah ko·-mn̂g-tok-chhī ê kiàn-tiok hong-keh pun bōe khui--ê. Chit-khóan chôan sè-kài koh chhōe bô tē-jī ê kián-tiok, chôan-pō· lóng-sī Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ bóan-liân ê sî-chūn chim-chiok siat-kè ê, te̍k-sek sī kā Bân-lâm kiàn-tiok gē-su̍t chhām Lâm-iûⁿ kiàn-tiok hong-keh chin-chiàⁿ súi-khùi ê kiat-ha̍p chò-hóe.

Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ ê hong-súi an tī Gô-hn̂g (鰲園) lāi-té, chéng-kô bōng-tē ê gōa-hêng sī mô·-hóng Tiong-kok bîn-kan thôan-soat tang-tiong ê sîn-kî tōng-bu̍t ngô· (鰲) só· lâi siat-kè. Múi chi̍t nî, àn gōa-kok a̍h-sī Tiong-kok kok só·-chāi lâi chham-koan ê iû-kheh lóng mā chhiau-kòe chiâⁿ-pah bān.

kàu-io̍k

Chi̍p-bí-khu sī Ē-mn̂g-chhī siōng tiōng-iàu ê bûn-kàu-khu. Chi̍p-bí Ha̍k-chhng (集美學村) chêng khai-sí pān-ha̍k kàu taⁿ í-keng ū 90 kúi tang ê le̍k-sú, tī hái-lāi-gōa ôan-á kài chhut-miâ. Tī chia, ùi iù-tī-hn̂g, sió-o̍h (sió-ha̍k), tiong-o̍h kàu tāi-ha̍k, hêng sêng ôan-siān koh chiau-chôan ê kàu-io̍k thé-hē. Kî-tiong Chi̍p-bí Tāi-ha̍k kah Hôa-kiâu Tāi-ha̍k (Ē-mn̂g hun-hāu) ûn-á tn̂g-kî ū teh chio-siu Tâi-ôan ê ha̍k-seng kah Tang-lâm-a ê Hôa-kiâu chú-tē.

Bûn-hòa

Tī kòe-khì Tiong-kok ê chiàn-cheng nî-tāi, Chi̍p-bí chit-ê só·-chāi sī chi̍t-ê chiâⁿ sán-chhiah koh iap-siap ê sió hî-chhoan, tn̂g-kî sio̍k-î Tâng-oaⁿ-kōan teh kóan-ha̍t, it-ti̍t kàu-kah Tiong-kok Kiōng-sán-tóngTāi-lio̍k kiàn-kok í-āu chiah chiâⁿ-chòe 1 ê to̍k-li̍p hêng-chèng-khu. Só·-í Chi̍p-bí ê bûn-hòa, gú-giân kah Tâng-oaⁿ ki-pún bô cheng-chha. Chhiáⁿ chham-khó Tâng-oaⁿ chit-phiⁿ bûn.

Gú-giân

Hì-khiok gē-su̍t

Jîn-bu̍t

Gōa-pō· liân-kiat