"Khí-khún-pan" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

刪去的內容新增的內容

行內

2009-nî 9-goe̍h 12-ji̍t (pài-la̍k) 02:40 ê siu-tēng-pún

Khí-khún-pan (齒菌斑, dental microbial plaque) sī ū cho·-chit, ū nńg-sèng, n̂g-sek he̍k phú-á-sek ê bu̍t-chit, i liâm tiàm chhùi-khí piáu-bīn liâm liáu chiâⁿ ân. I sī chhùi-nōa ê thn̂g-nn̄g-pe̍h (醣蛋白, glycoproteins) kap sè-pau gōa-piáu ê to-thn̂g-lūi (多醣類, polysaccharides) só· cho·-sêng ê ki-chit (基質, matrix) pau-koah glucans (chhin-chhiūⁿ dextrans, mutans) kap fructans (khó-pí kóng levan) ka-siōng sè-khún só· lâi cho·-sêng. Chit-ê ki-chit sú-tit lán bē-tàng kan-tāⁿ kò lo̍k-chhùi to̍h beh kā khí-khún-pan lo̍k tiāu, pit-su ài kò khí-bín-á he̍k kî-thaⁿ kháu-khiuⁿ ōe-seng kang-kū ê ki-hâi le̍k-liōng chiah ē-tàng tû-tiāu.

Lúi-chek kap sêng-hūn ián-piàn

Chhùi-khí sé chheng-khì liáu-aū sò· hun-cheng kàu sò· tiám-cheng chi-lāi, tio̍h ē hō· chhùi-nōa ê thn̂g-nn̄g-pe̍h só· cho·-sêng chiâⁿ po̍h (0.1-0.8 µm) ê pellicle lâi khàm--khí-lâi. Tī 24 tiám-cheng chi-lāi, tiàm pellicle téng-koân khí-chho· ê Gram-iông-sèng sè-khún (chhin-chhiūⁿ Streptococcus kap Actinomyces-lūi) khai-sí kiàn-li̍p. Chit-sî pellicle ka-siōng sè-khún kap kî-thaⁿ sêng-hūn tio̍h piàn-sêng khí-khún-pan. Tī soah--lo̍h-khì kúi-kang, khí-khún-pan ê sè-khún sò·-liōng kè-siok chēng-ka, Gram-im-sèng ê cocci kap Gram-iông-sèng chham Gram-im-sèng ê rods ham filaments lóng-ū--á. 3 lé-pài liáu-āu, filamentous organisms ū bêng-hián ê chēng-ka, iû-kî sī tī khí-hōaⁿ ê piⁿ--á. Khí-khún-pan ê sè-khún ê tāi-siā sán-bu̍t ē chhiok-chìn siok-chú (宿主) cho·-chit ê sìm-chhut chok-iōng (滲出作用, exudation) kap PMN (多形細胞核顆粒球,polymorphonuclear granulocytes) ê chhian-î. Che sī khí-hōaⁿ siūⁿ-beh ûi-tó· ji̍p-chhim ê sè-khún ê hoat-iām hoán-èng. Khí-hōaⁿ hoat-iām ná-lâi ná giâm-tiōng, chiap-ha̍p siōng-phôe (接合上皮, juntional epithelium) sòng-sit pō·-hūn ê nn̂g-sèng, sú-tit sè-khún ē-tàng chhim-ji̍p chhùi-khí kap siōng-phôe chi-kan. Gê-gîn lak-tē-á (牙齦囊袋, gingival pocket) chôaⁿ lâi hêng-sêng.

Iú-lī khí-khún-pan tui-chi̍p ê siâng-kìⁿ in-sò·

Khí-hōaⁿ-téng kap khí-hōaⁿ-té khí-tái (齒滓, 齒石, 牙結石; calculus) chho·-chho· ê piáu-bīn gâu khā sè-khún.
Khí-kut-chit khí-iū-chit kau-kài (齒骨質牙釉質交界; cementoenamel junction) mā siâng-chāi ū khah chho· ê só·-chāi, pau-koah khí-iū-chit thūt-chhut(projections) kap khí-iū-chit chu(pearls)
Chhùi-khí ê li̍h-phāng kap hoat-io̍k kau (fissures and grooves) : lap--lo̍h-khì ê só·-chāi gâu khā thái-ko.
Khí-kún-pō· kap khí-kin chiù-khí (齒頸部佮齒根蛀齒; cervical and root caries): Chiù-khang sī tûn-chek toa-liōng khí-khún-pan ê chúi-khò·.
Chhùi-khí pâi-lia̍t bô chéng-chê (crowding) khah pháiⁿ sé-chhùi kap chū-chheng (自清, self-cleaning), cheng-ka gê-khún-pan ê tûn-chek.
Iōng chhùi chhoán-khùi (mouth breathing) ín-khí kháu-khiuⁿ thoat-chúi, sú-tit khí-khún-pan kēng-ka jūn kap liâm. Chhùi-nōa ê pó-hō· kong-lêng kàng-kē.

Iú-lī khí-khún-pan tui-chi̍p ê i-goân-sèng (iatrogenic) in-sò·

Chhiong-thiām-bu̍t (充填物，filling)
Siu-ho̍k-thé (restorations) kap khí-lông (crowns) ê gōa-hiân pian-iân (overhanging margins).

@@ Tē 1 chōa: / Tē 1 chōa: @@
-'''Khí-khún-pan''' (齒菌斑, ''dental microbial plaque'') sī ū cho·-chit, ū nńg-sèng, n̂g-sek he̍k phú-á-sek ê bu̍t-chit, i liâm tiàm [[chhùi-khí]] piáu-bīn liâm liáu chiâⁿ ân. I sī [[chhùi-nōa]] ê '''[[thn̂g-nn̄g-pe̍h]]''' (醣蛋白, ''glycoproteins'') kap sè-pau gōa-piáu ê '''[[to-thn̂g-lūi]]''' (多醣類, ''polysaccharides'') só· cho·-sêng  ê ki-chit (基質, ''matrix'') pau-koah ''glucans'' (chhin-chhiūⁿ ''dextrans'', ''mutans'') kap ''fructans'' (khó-pí kóng ''levan'') ka-siōng '''[[sè-khún]]''' só· lâi cho·-sêng.    Chit-ê ki-chit sú-tit lán bē-tàng kan-tāⁿ kò lo̍k-chhùi to̍h beh kā khí-khún-pan lo̍k tiāu, pit-su ài kò [[khí-bín-á]] he̍k kî-thaⁿ kháu-khiuⁿ ōe-seng kang-kū ê ki-hâi le̍k-liōng chiah ē-tàng tû-tiāu.
+'''Khí-khún-pan''' (齒菌斑, ''dental microbial plaque'') sī ū cho·-chit, ū nńg-sèng, n̂g-sek he̍k phú-á-sek ê bu̍t-chit, i liâm tiàm [[chhùi-khí]] piáu-bīn liâm liáu chiâⁿ ân. I sī [[chhùi-nōa]] ê '''[[thn̂g-nn̄g-pe̍h]]''' (醣蛋白, ''glycoproteins'') kap sè-pau gōa-piáu ê '''[[to-thn̂g-lūi]]''' (多醣類, ''polysaccharides'') só· cho·-sêng ê ki-chit (基質, ''matrix'') pau-koah ''glucans'' (chhin-chhiūⁿ ''dextrans'', ''mutans'') kap ''fructans'' (khó-pí kóng ''levan'') ka-siōng '''[[sè-khún]]''' só· lâi cho·-sêng. Chit-ê ki-chit sú-tit lán bē-tàng kan-tāⁿ kò lo̍k-chhùi to̍h beh kā khí-khún-pan lo̍k tiāu, pit-su ài kò [[khí-bín-á]] he̍k kî-thaⁿ kháu-khiuⁿ ōe-seng kang-kū ê ki-hâi le̍k-liōng chiah ē-tàng tû-tiāu.
 == Lúi-chek kap sêng-hūn ián-piàn ==
-[[Chhùi-khí]] sé chheng-khì liáu-aū sò· hun-cheng kàu sò· tiám-cheng chi-lāi,  tio̍h ē hō· [[chhùi-nōa]] ê [[thn̂g-nn̄g-pe̍h]] só· cho·-sêng chiâⁿ po̍h (0.1-0.8 [[µm]]) ê ''[[pellicle]]'' lâi khàm--khí-lâi. Tī 24 tiám-cheng chi-lāi, tiàm ''pellicle'' téng-koân khí-chho· ê [[Gram ní-sek-hoat|Gram]]-iông-sèng sè-khún (chhin-chhiūⁿ ''Streptococcus'' kap ''Actinomyces''-lūi) khai-sí kiàn-li̍p. Chit-sî ''pellicle'' ka-siōng sè-khún kap kî-thaⁿ sêng-hūn tio̍h piàn-sêng khí-khún-pan.
+[[Chhùi-khí]] sé chheng-khì liáu-aū sò· hun-cheng kàu sò· tiám-cheng chi-lāi, tio̍h ē hō· [[chhùi-nōa]] ê [[thn̂g-nn̄g-pe̍h]] só· cho·-sêng chiâⁿ po̍h (0.1-0.8 [[µm]]) ê ''[[pellicle]]'' lâi khàm--khí-lâi. Tī 24 tiám-cheng chi-lāi, tiàm ''pellicle'' téng-koân khí-chho· ê [[Gram ní-sek-hoat|Gram]]-iông-sèng sè-khún (chhin-chhiūⁿ ''Streptococcus'' kap ''Actinomyces''-lūi) khai-sí kiàn-li̍p. Chit-sî ''pellicle'' ka-siōng sè-khún kap kî-thaⁿ sêng-hūn tio̍h piàn-sêng khí-khún-pan.
-Tī soah--lo̍h-khì kúi-kang, khí-khún-pan ê sè-khún sò·-liōng kè-siok chēng-ka, Gram-im-sèng ê ''cocci'' kap Gram-iông-sèng chham Gram-im-sèng ê  ''rods'' ham ''filaments'' lóng-ū--á.
+Tī soah--lo̍h-khì kúi-kang, khí-khún-pan ê sè-khún sò·-liōng kè-siok chēng-ka, Gram-im-sèng ê ''cocci'' kap Gram-iông-sèng chham Gram-im-sèng ê ''rods'' ham ''filaments'' lóng-ū--á.
-lé-pài liáu-āu, ''filamentous organisms'' ū bêng-hián ê chēng-ka, iû-kî sī tī khí-hōaⁿ ê piⁿ--á. Khí-khún-pan ê sè-khún ê tāi-siā sán-bu̍t ē chhiok-chìn  siok-chú (宿主) cho·-chit ê sìm-chhut chok-iōng (滲出作用, ''exudation'') kap PMN (多形細胞核顆粒球,''polymorphonuclear granulocytes'') ê chhian-î. Che sī khí-hōaⁿ siūⁿ-beh ûi-tó· ji̍p-chhim ê sè-khún ê hoat-iām hoán-èng. Khí-hōaⁿ hoat-iām ná-lâi ná giâm-tiōng, chiap-ha̍p siōng-phôe (接合上皮, ''juntional epithelium'') sòng-sit pō·-hūn ê nn̂g-sèng, sú-tit sè-khún ē-tàng chhim-ji̍p chhùi-khí kap siōng-phôe chi-kan. Gê-gîn lak-tē-á (牙齦囊袋, ''gingival pocket'') chôaⁿ lâi hêng-sêng.
+lé-pài liáu-āu, ''filamentous organisms'' ū bêng-hián ê chēng-ka, iû-kî sī tī khí-hōaⁿ ê piⁿ--á. Khí-khún-pan ê sè-khún ê tāi-siā sán-bu̍t ē chhiok-chìn siok-chú (宿主) cho·-chit ê sìm-chhut chok-iōng (滲出作用, ''exudation'') kap PMN (多形細胞核顆粒球,''polymorphonuclear granulocytes'') ê chhian-î. Che sī khí-hōaⁿ siūⁿ-beh ûi-tó· ji̍p-chhim ê sè-khún ê hoat-iām hoán-èng. Khí-hōaⁿ hoat-iām ná-lâi ná giâm-tiōng, chiap-ha̍p siōng-phôe (接合上皮, ''juntional epithelium'') sòng-sit pō·-hūn ê nn̂g-sèng, sú-tit sè-khún ē-tàng chhim-ji̍p chhùi-khí kap siōng-phôe chi-kan. Gê-gîn lak-tē-á (牙齦囊袋, ''gingival pocket'') chôaⁿ lâi hêng-sêng.
 == Iú-lī khí-khún-pan tui-chi̍p ê siâng-kìⁿ in-sò· ==
@@ Tē 12 chōa: / Tē 12 chōa: @@
 *'''[[Khí-kut-chit]] [[khí-iū-chit]] kau-kài''' (齒骨質牙釉質交界; ''cementoenamel junction'') mā siâng-chāi ū khah chho· ê só·-chāi, pau-koah [[khí-iū-chit chu|khí-iū-chit thūt-chhut]](''projections'') kap [[khí-iū-chit chu]](''pearls'')
 *'''Chhùi-khí ê li̍h-phāng kap hoat-io̍k kau''' (''fissures and grooves'') : lap--lo̍h-khì ê só·-chāi gâu khā thái-ko.
-*'''Khí-kún-pō· kap khí-kin chiù-khí''' (齒頸部佮齒根蛀齒; ''cervical and  root caries''): Chiù-khang sī tûn-chek toa-liōng khí-khún-pan ê chúi-khò·.
+*'''Khí-kún-pō· kap khí-kin chiù-khí''' (齒頸部佮齒根蛀齒; ''cervical and root caries''): Chiù-khang sī tûn-chek toa-liōng khí-khún-pan ê chúi-khò·.
 *'''[[Chhùi-khí]] pâi-lia̍t bô chéng-chê''' (''crowding'') khah pháiⁿ sé-chhùi kap chū-chheng (自清, ''self-cleaning''), cheng-ka gê-khún-pan ê tûn-chek.
 *'''Iōng chhùi chhoán-khùi''' (''mouth breathing'') ín-khí kháu-khiuⁿ thoat-chúi, sú-tit khí-khún-pan kēng-ka jūn kap liâm. [[Chhùi-nōa]] ê pó-hō· kong-lêng kàng-kē.
@@ Tē 39 chōa: / Tē 39 chōa: @@
 [[pl:Płytka nazębna]]
 [[pt:Placa bacteriana]]
+[[sh:Zubni plak]]
 [[simple:Plaque]]
 [[sr:Зубни плак]]