"Chi̍p-bí-khu" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng
無編輯摘要 |
~ Chhú-siau 84.231.242.141 ê siu-kái, kái tńg khì Chùn-hiàn siōng bóe ê siu-tēng-pún |
||
Tē 1 chōa: | Tē 1 chōa: | ||
'''Chi̍p-bí''' (集美), Tiong-kok [[Ē-mn̂g]]-chhī ê chi̍t-ê hêng-chèng-khu, sī Tiong-kok kok-lāi siāng chá sêng-li̍p ê [[Tâi-siong tâu-chu-khu]], Ē-mn̂g [[keng-chè te̍k-khu]] ê tiōng-iàu sêng-ôan. |
|||
[[Image:chipbi.jpg|thumb|200px|Ē-mn̂g-chhī Chi̍p-bí-khu]] |
|||
==Tē-lí== |
|||
Chi̍p-bí-khu ê cho̍at-tùi [[tē-lí chō-piau]] sī [[tang-keng]] 117.57° ~ 118.04°, [[pak-úi]] 24.25° ~ 24.46°, tiàm-tī Ē-mn̂g-tó sai-pak pêng ê [[tāi-lio̍k]], thong-kòe [[Ē-mn̂g tōa-kiô]] hām Ē-mn̂g-tó sio-chiap. Chi̍p-bí-khu ê tang-pak pêng sī [[Tâng-oaⁿ]]-khu, sai-pak pêng sī [[Chiang-chiu]]-chhī [[Tiô-thòa]]-kōan, sai-lâm hong-hiàng sī [[Hái-chhng]]-khu. |
|||
Chi̍p-khu chóng-bīn chhiau-kòe 270 k㎡, chóng jîn-kháu 28 bān gōa. |
|||
==Hêng-chèng tan-ūi == |
|||
Ha̍t-khu lāi lóng-chóng ū 4 ê hiuⁿ-tìn, 3 ê koe-tō pān-sū-chhù, 2 ê séng-kip lông-tiûⁿ kah 2 ê chhī-kip lông-tiûⁿ. |
|||
*Kòan-kháu-tìn (灌口镇) |
|||
*Āu-khoe-tìn (后溪镇) |
|||
*Hēng-lîm-tìn (集美镇) |
|||
*Hēng-lîm Koe-tō |
|||
*Chi̍p-bí Koe-tō |
|||
*Kiâu-eng Koe-tō (侨英街道) |
|||
*Chhī Tē-jī Lông-tiûⁿ |
|||
*Chhī Póaⁿ-thâu Lîm-tiûⁿ |
|||
*Séng Thian-má Hôa-kiâu Lông-tiûⁿ |
|||
*Séng Thian-má chéng-ti-tiûⁿ (省天马种猪场) |
|||
==Keng-chè== |
|||
1989 nî 5--go̍eh kah 1992 nî 12 go̍eh, Tiong-kok [[Kok-bū-īⁿ]] sian-āu phoe-chún sêng-li̍p Hēng-lîm Tâi-siong Tâu-chu-khu kah Chi̍p-bí Tâi-siong Tâu-chu-khu, hiáng-siū keng-chè te̍k-khu ê iu-hūi chèng-chhek, chhú-khì lâi chia tâu-chu heng-gia̍p ê kéng-gōa khì-gia̍p kah kong-si sī ná lâi ná chōe. |
|||
Keng-kòe cha̍p-gōa nî ê kiàn-siat khai-hoat, taⁿ Chi̍p-bí-khu ê [[lông-giap]], [[kang-gia̍p]] kah [[ho̍k-bū-gia̍p]] lóng-chóng tit-tio̍h kài tōa ê thê-seng. Hiān-chú-sî í-keng tiàm ha̍t-khu lāi sêng-kong khai-hoat 5 ê kang-gia̍p ki-tōe, kàu kah 2002 nî, chôan-khu lóng-chóng ín-chìn gōa-chu hāng-bo̍k 610 ê, ha̍p-tâng lī-iōng gōa-chu 26.93 ek kho· [[Bí-kim]], [[GDP]] chóng-gia̍h ta̍t-kàu 83.35 ek kho· [[Jîn-bîn-pē]]. Ē-sái kóng, chit-mái Chi̍p-bí-khu ê keng-chè kiat-kó·, í-keng si̍t-hiān kang-gia̍p chiàm chú-iàu tē-ūi, ki-pún hêng-sêng gōa-hiòng-hêng ê keng-chè kio̍k-sè. |
|||
==Lú-iû chu-gôan== |
|||
Chi̍p-bí sī Tiong-kok chhut-miâ ê kiâu-hiong, kòe-hoan ê hoan-kheh tháu-té tōa-tī [[Tang-lâm-a]] chit-kak-sì. 20 sè-kí tiong-kî tiàm Tâng-lâm-a kiâu-kài '''hoah-chúi ē kian-tàng''', chhut-miâ ê Hôa-kiâu léng-siù [[Tân Kah-kiⁿ]] sian-siⁿ to̍h-sī ùi Chi̍p-bí kiâⁿ--chhut-khì ê. Hiān-chú-sî, tī Chi̍p-bí, ū chiâⁿ chōe lú-iû chu-gôan sī Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ kah i ê ka-cho̍k chhut-chîⁿ chiâⁿ--ê. Chi̍p-bí ê lú-iû kéng-tī chú-iàu ū: |
|||
*Tân Kah-kiⁿ Kó·-ku (陈嘉庚故居) |
|||
*Gô-hn̂g (鳌园) |
|||
*Kui-lâi-tông (归来堂) |
|||
*Lí-lîm-hn̂g (李林园) |
|||
*Lêng-chûn-tî (龙舟池) |
|||
*Kho̍k-hî-hn̂g (Ngo̍k-hû-hn̂g / 鳄鱼园) |
|||
*Bān-pó-soaⁿ Koan-kong Kó-hn̂g (万宝山观光果园) |
|||
*Chi̍p-bí Ha̍k-chhng (集美学村) kiàn-tiok-kûn |
|||
Chi̍p-bí ê lú-iû chu-gôan ki-pún-siōng sī hām chit-tah '''ko·-mn̂g-tok-chhī''' ê kiàn-tiok hong-keh pun bōe khui--ê. Chit-khóan chôan sè-kài '''koh chhōe bô tē-jī''' ê kián-tiok, chôan-pō· lóng-sī Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ bóan-liân ê sî-chūn chim-chiok siat-kè ê, te̍k-sek sī kā [[Bân-lâm]] kiàn-tiok gē-su̍t chhām [[Hoan-pêng|Lâm-iûⁿ]] kiàn-tiok hong-keh chin-chiàⁿ súi-khùi ê kiat-ha̍p chò-hóe. |
|||
Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ ê hong-súi an tī [[Gô-hn̂g]] (鳌园) lāi-té, chéng-kô bōng-tē ê gōa-hêng sī mô·-hóng Tiong-kok bîn-kan thôan-soat tang-tiong ê sîn-kî [[tōng-bu̍t]] ngô· (鳌) só· lâi siat-kè. Múi chi̍t nî, àn gōa-kok a̍h-sī Tiong-kok kok só·-chāi lâi chham-koan ê iû-kheh lóng mā chhiau-kòe chiâⁿ-pah bān. |
|||
== kàu-io̍k== |
|||
Chi̍p-bí-khu sī Ē-mn̂g-chhī siōng tiōng-iàu ê bûn-kàu-khu. Chi̍p-bí Ha̍k-chhng (集美学村) chêng khai-sí pān-ha̍k kàu taⁿ í-keng ū 90 kúi tang ê le̍k-sú, tī hái-lāi-gōa ôan-á kài chhut-miâ. Tī chia, ùi [[iù-tī-hn̂g]], [[sió-o̍h]] ([[sió-ha̍k]]), [[tiong-o̍h]] kàu [[tāi-ha̍k]], hêng sêng ôan-siān koh chiau-chôan ê kàu-io̍k thé-hē. Kî-tiong [[Chi̍p-bí Tāi-ha̍k]] kah [[Hôa-kiâu Tāi-ha̍k]] (Ē-mn̂g hun-hāu) ûn-á tn̂g-kî ū teh chio-siu [[Tâi-ôan]] ê ha̍k-seng kah [[Tang-lâm-a]] ê Hôa-kiâu chú-tē. |
|||
==Bûn-hòa== |
|||
Tī kòe-khì Tiong-kok ê chiàn-cheng nî-tāi, Chi̍p-bí chit-ê só·-chāi sī chi̍t-ê chiâⁿ sán-chhiah koh iap-siap ê sió hî-chhoan, tn̂g-kî sio̍k-î [[Tâng-oaⁿ]]-kōan teh kóan-ha̍t, it-ti̍t kàu-kah [[Tiong-kok Kiōng-sán-tóng]] tī [[Tiong-kok|Tāi-lio̍k]] kiàn-kok í-āu chiah chiâⁿ-chòe 1 ê to̍k-li̍p hêng-chèng-khu. Só·-í Chi̍p-bí ê bûn-hòa, gú-giân kah [[Tâng-oaⁿ]] ki-pún bô cheng-chha. Chhiáⁿ chham-khó [[Tâng-oaⁿ]] chit-phiⁿ bûn. |
|||
*[[Bân-lâm bûn-hòa]] |
|||
*[[Po̍ah-chiōng-gôan]] |
|||
===Gú-giân=== |
|||
*[[Bân-lâm-gú]] |
|||
*[[Ē-mn̂g-ōe gú-im hē-thóng]] |
|||
==Hì-khiok gē-su̍t== |
|||
*[[Lâm-kóan]] |
|||
*[[Koa-á-hì]] |
|||
*[[Ko-kah-hì]] |
|||
*[[Ka-lé-hì]] |
|||
*[[Pò·-tē-hì]] |
|||
*[[Sai-kong-hì]] |
|||
==Jîn-bu̍t== |
|||
*[[Tân Kah-kiⁿ]] (陳嘉庚) |
|||
*[[Tân La̍k-sài]] (陈六使) |
|||
*[[Ông Téng-chhiong]] (王鼎昌, [[Sin-ka-pho]] chêng chóng-thóng ) |
|||
*[[Tân Kèng-hiân]] (陈敬贤) |
|||
*[[Lí Lîm]] (李林) |
|||
*[[Tân Chhun-bo̍k]] (陈村牧) |
|||
==Gōa-pō· liân-kiat== |
|||
*[http://www.fjql.org/index.htm Hok-kiàn Kiâu-liân] koaⁿ-hong bāng-chām |
|||
*[http://www.jimei.gov.cn/myoffice/jm/index.jsp Ē-mn̂g-chhī Cha̍p-bí-Khu Chèng-hú] koaⁿ-hong bāng-chām |
|||
[[Category:Bân-lâm]] |
|||
[[zh:集美]] |
2006-nî 2-goe̍h 7-ji̍t (pài-jī) 21:30 ê siu-tēng-pún
Chi̍p-bí (集美), Tiong-kok Ē-mn̂g-chhī ê chi̍t-ê hêng-chèng-khu, sī Tiong-kok kok-lāi siāng chá sêng-li̍p ê Tâi-siong tâu-chu-khu, Ē-mn̂g keng-chè te̍k-khu ê tiōng-iàu sêng-ôan.
Tē-lí
Chi̍p-bí-khu ê cho̍at-tùi tē-lí chō-piau sī tang-keng 117.57° ~ 118.04°, pak-úi 24.25° ~ 24.46°, tiàm-tī Ē-mn̂g-tó sai-pak pêng ê tāi-lio̍k, thong-kòe Ē-mn̂g tōa-kiô hām Ē-mn̂g-tó sio-chiap. Chi̍p-bí-khu ê tang-pak pêng sī Tâng-oaⁿ-khu, sai-pak pêng sī Chiang-chiu-chhī Tiô-thòa-kōan, sai-lâm hong-hiàng sī Hái-chhng-khu.
Chi̍p-khu chóng-bīn chhiau-kòe 270 k㎡, chóng jîn-kháu 28 bān gōa.
Hêng-chèng tan-ūi
Ha̍t-khu lāi lóng-chóng ū 4 ê hiuⁿ-tìn, 3 ê koe-tō pān-sū-chhù, 2 ê séng-kip lông-tiûⁿ kah 2 ê chhī-kip lông-tiûⁿ.
- Kòan-kháu-tìn (灌口镇)
- Āu-khoe-tìn (后溪镇)
- Hēng-lîm-tìn (集美镇)
- Hēng-lîm Koe-tō
- Chi̍p-bí Koe-tō
- Kiâu-eng Koe-tō (侨英街道)
- Chhī Tē-jī Lông-tiûⁿ
- Chhī Póaⁿ-thâu Lîm-tiûⁿ
- Séng Thian-má Hôa-kiâu Lông-tiûⁿ
- Séng Thian-má chéng-ti-tiûⁿ (省天马种猪场)
Keng-chè
1989 nî 5--go̍eh kah 1992 nî 12 go̍eh, Tiong-kok Kok-bū-īⁿ sian-āu phoe-chún sêng-li̍p Hēng-lîm Tâi-siong Tâu-chu-khu kah Chi̍p-bí Tâi-siong Tâu-chu-khu, hiáng-siū keng-chè te̍k-khu ê iu-hūi chèng-chhek, chhú-khì lâi chia tâu-chu heng-gia̍p ê kéng-gōa khì-gia̍p kah kong-si sī ná lâi ná chōe.
Keng-kòe cha̍p-gōa nî ê kiàn-siat khai-hoat, taⁿ Chi̍p-bí-khu ê lông-giap, kang-gia̍p kah ho̍k-bū-gia̍p lóng-chóng tit-tio̍h kài tōa ê thê-seng. Hiān-chú-sî í-keng tiàm ha̍t-khu lāi sêng-kong khai-hoat 5 ê kang-gia̍p ki-tōe, kàu kah 2002 nî, chôan-khu lóng-chóng ín-chìn gōa-chu hāng-bo̍k 610 ê, ha̍p-tâng lī-iōng gōa-chu 26.93 ek kho· Bí-kim, GDP chóng-gia̍h ta̍t-kàu 83.35 ek kho· Jîn-bîn-pē. Ē-sái kóng, chit-mái Chi̍p-bí-khu ê keng-chè kiat-kó·, í-keng si̍t-hiān kang-gia̍p chiàm chú-iàu tē-ūi, ki-pún hêng-sêng gōa-hiòng-hêng ê keng-chè kio̍k-sè.
Lú-iû chu-gôan
Chi̍p-bí sī Tiong-kok chhut-miâ ê kiâu-hiong, kòe-hoan ê hoan-kheh tháu-té tōa-tī Tang-lâm-a chit-kak-sì. 20 sè-kí tiong-kî tiàm Tâng-lâm-a kiâu-kài hoah-chúi ē kian-tàng, chhut-miâ ê Hôa-kiâu léng-siù Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ to̍h-sī ùi Chi̍p-bí kiâⁿ--chhut-khì ê. Hiān-chú-sî, tī Chi̍p-bí, ū chiâⁿ chōe lú-iû chu-gôan sī Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ kah i ê ka-cho̍k chhut-chîⁿ chiâⁿ--ê. Chi̍p-bí ê lú-iû kéng-tī chú-iàu ū:
- Tân Kah-kiⁿ Kó·-ku (陈嘉庚故居)
- Gô-hn̂g (鳌园)
- Kui-lâi-tông (归来堂)
- Lí-lîm-hn̂g (李林园)
- Lêng-chûn-tî (龙舟池)
- Kho̍k-hî-hn̂g (Ngo̍k-hû-hn̂g / 鳄鱼园)
- Bān-pó-soaⁿ Koan-kong Kó-hn̂g (万宝山观光果园)
- Chi̍p-bí Ha̍k-chhng (集美学村) kiàn-tiok-kûn
Chi̍p-bí ê lú-iû chu-gôan ki-pún-siōng sī hām chit-tah ko·-mn̂g-tok-chhī ê kiàn-tiok hong-keh pun bōe khui--ê. Chit-khóan chôan sè-kài koh chhōe bô tē-jī ê kián-tiok, chôan-pō· lóng-sī Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ bóan-liân ê sî-chūn chim-chiok siat-kè ê, te̍k-sek sī kā Bân-lâm kiàn-tiok gē-su̍t chhām Lâm-iûⁿ kiàn-tiok hong-keh chin-chiàⁿ súi-khùi ê kiat-ha̍p chò-hóe.
Tân Kah-kiⁿ sian-siⁿ ê hong-súi an tī Gô-hn̂g (鳌园) lāi-té, chéng-kô bōng-tē ê gōa-hêng sī mô·-hóng Tiong-kok bîn-kan thôan-soat tang-tiong ê sîn-kî tōng-bu̍t ngô· (鳌) só· lâi siat-kè. Múi chi̍t nî, àn gōa-kok a̍h-sī Tiong-kok kok só·-chāi lâi chham-koan ê iû-kheh lóng mā chhiau-kòe chiâⁿ-pah bān.
kàu-io̍k
Chi̍p-bí-khu sī Ē-mn̂g-chhī siōng tiōng-iàu ê bûn-kàu-khu. Chi̍p-bí Ha̍k-chhng (集美学村) chêng khai-sí pān-ha̍k kàu taⁿ í-keng ū 90 kúi tang ê le̍k-sú, tī hái-lāi-gōa ôan-á kài chhut-miâ. Tī chia, ùi iù-tī-hn̂g, sió-o̍h (sió-ha̍k), tiong-o̍h kàu tāi-ha̍k, hêng sêng ôan-siān koh chiau-chôan ê kàu-io̍k thé-hē. Kî-tiong Chi̍p-bí Tāi-ha̍k kah Hôa-kiâu Tāi-ha̍k (Ē-mn̂g hun-hāu) ûn-á tn̂g-kî ū teh chio-siu Tâi-ôan ê ha̍k-seng kah Tang-lâm-a ê Hôa-kiâu chú-tē.
Bûn-hòa
Tī kòe-khì Tiong-kok ê chiàn-cheng nî-tāi, Chi̍p-bí chit-ê só·-chāi sī chi̍t-ê chiâⁿ sán-chhiah koh iap-siap ê sió hî-chhoan, tn̂g-kî sio̍k-î Tâng-oaⁿ-kōan teh kóan-ha̍t, it-ti̍t kàu-kah Tiong-kok Kiōng-sán-tóng tī Tāi-lio̍k kiàn-kok í-āu chiah chiâⁿ-chòe 1 ê to̍k-li̍p hêng-chèng-khu. Só·-í Chi̍p-bí ê bûn-hòa, gú-giân kah Tâng-oaⁿ ki-pún bô cheng-chha. Chhiáⁿ chham-khó Tâng-oaⁿ chit-phiⁿ bûn.
Gú-giân
Hì-khiok gē-su̍t
Jîn-bu̍t
- Tân Kah-kiⁿ (陳嘉庚)
- Tân La̍k-sài (陈六使)
- Ông Téng-chhiong (王鼎昌, Sin-ka-pho chêng chóng-thóng )
- Tân Kèng-hiân (陈敬贤)
- Lí Lîm (李林)
- Tân Chhun-bo̍k (陈村牧)
Gōa-pō· liân-kiat
- Hok-kiàn Kiâu-liân koaⁿ-hong bāng-chām
- Ē-mn̂g-chhī Cha̍p-bí-Khu Chèng-hú koaⁿ-hong bāng-chām