"Bûn-jī hē-thóng" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

刪去的內容新增的內容

行內

2012-nî 9-goe̍h 24-ji̍t (pài-it) 14:26 ê siu-tēng-pún

Bûn-jī hē-thóng sī iōng tô·-hêng lâi kì-lok gí-giân ê hē-tóng. Chit chióng tô·-hêng, it-poaⁿ kiò-chòe bûn-jī. 1-ê gí-giân ē-sài iōng 1-chóng í-siōng ê bûn-jī hē-thóng lâi piáu-ta̍t. 1-ê bûn-jī hē-thóng ē-sài iōng tī 1-chóng í-siōng ê gí-giân. 1 thò bûn-jī hē-thóng kap 1-chóng gí-giân sio-kap ê sî, su-iàu 1-thò chiàⁿ-jī-hoat.

Bûn-jī hē-thóng it-poaⁿ ē-sài chho· hun chòe 3-lūi. Piáu-ì bûn-jī (logographic), Im-chiat bûn-jī (syllabic) kap Phèng-im bûn-jī (alphabetic).

Bûn-jī hē-thóng ê le̍k-sú

Chit pha iáu-bōe ū lâng siá. Chhiáⁿ tàu pó͘-chhiong lōe-iông.

Piáu-ì/Tô·-siōng (Logographic) bûn-jī hē-thóng

Tī piáu-ì bûn-jī hē-thóng lāi, ki-pún-siōng 1-ê jī tio̍h tāi-piáu 1-ê oân-chéng ê kài-liām iah-sī ì-sù. Ūi-tio̍h beh piáu-ta̍t kap siá 1-ê gí-giân só·-ū ê kài-liām/ì-sù, su-iàu chin-chē bô-kâng ê jī. Kah phèng-im bûn-jī hē-thóng pí-khì-lâi, beh o̍h iōng piáu-ì bûn-jī siá 1-ê gí-giân ài ke poē chin-chē jī. Che sī piáu-ì bûn-jī ê 1-ê khat-tiám. In-ùi piáu-ì bûn-jī ê jī kap ì-sù sī sio-kap chò-hoé--ê. Kâng-khoán 1-thò piáu-ì bûn-jī hē-thóng chiáu-kóng ē-sài iōng-lâi siá bô-kâng-khoán ê gí-giân. M̄-koh, si̍t-chè siōng 1-thò piáu-ì bûn-jī tiāⁿ-tiāⁿ ka-na ē-sài tī chin oá ê gí-giân tiong-kan sio-thong. Pí-lūn kóng hàn-jī kap hàn-gí hē-thóng ê gí-giân. Che sī in-ùi SYNTAX ē hān-chè 1-ê piáu-ì bûn-jī ê thong-iōng-sèng. Ji̍p-pún-oē kap Hân-kok-oē lóng ū iōng hàn-jī, chia-ê hàn-jī ê ì-sù kap hàn-gí hē-thóng ê ì-sù chin-oá. M̄-koh, che 2-ê gí-giân kap hàn-gí chha chin-hn̄g. Só·-í, iōng hàn-jī siá ê hàn-gí bûn-jī tùi Ji̍p-pún-lâng kap hân-kok-lâng lâi kóng bô-hoat-tō lí-kái.

Siōng tiōng-iàu ê piáu-ì bûn-jī hē-thóng sī hàn-jī. Kó·-chá ê Egypt bûn kap Maya bûn mā sī piáu-ì bûn-jī. M̄-koh chit 2-chióng bûn-jī í-kēng bô-leh-iōng--ah.

Im-chiat (Syllabic) bûn-jī hē-thóng

Chit pha iáu-bōe ū lâng siá. Chhiáⁿ tàu pó͘-chhiong lōe-iông.

Phèng-im (Alphabetic) bûn-jī hē-thóng

1-ê phèng-im bûn-jī hē-thóng iōng 1-koá jī-bó lâi siá 1-ê gí-giân. Chia-ê jī-bó kap chit-ê gí-giân ê im-sò· ū siong-tong ê koan-hē. 1-ê lí-sióng ê phèng-im bûn-jī hē-thóng jī-bó kap im-sò· sī 1-ê tùi 1-ê tùi hó-hó: ē-hiáu siá tio̍h ē-hiáu tha̍k, ē-hiáu-tha̍k tio̍h ē-hiáu siá.

Bûn-jī hē-thóng hun-lūi

Type of writing system	What each symbol represents	Example
Piáu-ì	morpheme	Hàn-jī
Im-chiat	syllable	Katakana
Pheng-im	Im-sò·	Latin
Abugida	consonant+vowel, vowel	Devanagari
Abjad	consonant	Arabic
Featural	phonetic feature	Korean

Chham-khó

Pang-bô͘:Link FA

@@ Tē 38 chōa: / Tē 38 chōa: @@
 [[am:የዓለም ጽሕፈቶች]]
 [[ar:نظام كتابة]]
+[[ay:Qillqa]]
 [[ba:Имлә]]
 [[bar:Schrift]]
 [[be:Пісьмо]]
 [[be-x-old:Пісьменства]]
+[[bg:Писменост]]
-[[bg:Писмена система]]
 [[bn:লিখন পদ্ধতি]]
 [[br:Doare-skrivañ]]
@@ Tē 60 chōa: / Tē 61 chōa: @@
 [[fa:خط (نوشتار)]]
 [[fr:Système d'écriture]]
+[[gl:Sistema de escrita]]
 [[gv:Corys screeuee]]
 [[he:כתב]]
@@ Tē 66 chōa: / Tē 68 chōa: @@
 [[id:Aksara]]
 [[is:Skrifletur]]
+[[it:Sistema di scrittura]]
 [[ja:文字]]
 [[jv:Aksara]]
@@ Tē 87 chōa: / Tē 90 chōa: @@
 [[nv:Saad bee alʼį́į́hni]]
 [[oc:Sistèma d'escritura]]
+[[pa:ਲਿਪੀ]]
 [[pl:System pisma]]
 [[pnb:لپی]]
 [[pt:Sistema de escrita]]
+[[qu:Qillqa]]
 [[ro:Sistem de scriere]]
 [[ru:Письменность]]
@@ Tē 107 chōa: / Tē 112 chōa: @@
 [[tt:Язу]]
 [[uk:Писемність]]
+[[ur:رسم خط]]
 [[zh:文字]]
 [[zh-classical:文字]]