"Bûn-jī hē-thóng" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
刪去的內容 新增的內容
MerlIwBotthó-lūn | kòng-hiàn
~ Robot: Adding kk:Жазу
Legobotthó-lūn | kòng-hiàn
~ Bot: Migrating 83 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q8192 (translate me)
Tē 34 chōa: Tē 34 chōa:
[[Category:Bûn-jī]]
[[Category:Bûn-jī]]
{{Link FA|ceb}}
{{Link FA|ceb}}

[[af:Skryfstelsel]]
[[am:የዓለም ጽሕፈቶች]]
[[ar:نظام كتابة]]
[[ay:Qillqa]]
[[ba:Имлә]]
[[bar:Schrift]]
[[be:Пісьмо]]
[[be-x-old:Пісьменства]]
[[bg:Писменост]]
[[bn:লিখন পদ্ধতি]]
[[br:Doare-skrivañ]]
[[bs:Pismo (jezik)]]
[[ca:Sistema d'escriptura]]
[[ceb:Sistema sa pagsulat]]
[[ckb:سیستەمی نووسین]]
[[cs:Písmo]]
[[cv:Çырулăх]]
[[da:Skrift]]
[[de:Schrift]]
[[el:Σύστημα γραφής]]
[[en:Writing system]]
[[eo:Skribsistemo]]
[[es:Sistema de escritura]]
[[et:Kiri (keeleteadus)]]
[[fa:خط (نوشتار)]]
[[fr:Système d'écriture]]
[[gl:Sistema de escrita]]
[[gv:Corys screeuee]]
[[he:כתב]]
[[hi:लिपि]]
[[hr:Pismo]]
[[id:Aksara]]
[[is:Skrifletur]]
[[it:Sistema di scrittura]]
[[ja:文字]]
[[jv:Aksara]]
[[kk:Жазу]]
[[kn:ಲಿಪಿ]]
[[ko:문자]]
[[krc:Джазма]]
[[la:Systema scripturae]]
[[lb:Schrëft]]
[[lt:Rašto sistema]]
[[ltg:Roksts (raksteiba)]]
[[lv:Rakstība]]
[[mk:Писмо]]
[[ml:ലിപി]]
[[ms:Sistem tulisan]]
[[mzn:خط]]
[[ne:लिपि]]
[[nl:Schrift]]
[[nn:Skriftsystem]]
[[no:Skriftsystem]]
[[nrm:Manniéthe d'êcrithe]]
[[nv:Saad bee alʼį́į́hni]]
[[oc:Sistèma d'escritura]]
[[pa:ਲਿਪੀ]]
[[pl:System pisma]]
[[pnb:لپی]]
[[pt:Sistema de escrita]]
[[qu:Qillqa]]
[[ro:Sistem de scriere]]
[[ru:Письменность]]
[[sa:लिपयः]]
[[sh:Pismo (znakovi)]]
[[si:අක්ෂර ක්‍රම]]
[[simple:Writing system]]
[[sk:Písmo (jazykoveda)]]
[[sl:Pisava]]
[[sq:Shkrimi]]
[[sr:Писмо]]
[[sv:Skrift]]
[[ta:எழுத்துமுறை]]
[[tg:Системаи навиштан]]
[[th:ระบบการเขียน]]
[[tr:Yazı sistemi]]
[[tt:Язу]]
[[uk:Писемність]]
[[ur:رسم خط]]
[[war:Sistema hin panurat]]
[[zh:文字]]
[[zh-classical:文字]]
[[zh-yue:文字]]

2013-nî 3-goe̍h 11-ji̍t (pài-it) 10:49 ê siu-tēng-pún

Bûn-jī hē-thóng sī iōng tô·-hêng lâi kì-lok gí-giân ê hē-tóng. Chit chióng tô·-hêng, it-poaⁿ kiò-chòe bûn-jī. 1-ê gí-giân ē-sài iōng 1-chóng í-siōng ê bûn-jī hē-thóng lâi piáu-ta̍t. 1-ê bûn-jī hē-thóng ē-sài iōng tī 1-chóng í-siōng ê gí-giân. 1 thò bûn-jī hē-thóng kap 1-chóng gí-giân sio-kap ê sî, su-iàu 1-thò chiàⁿ-jī-hoat.

Bûn-jī hē-thóng it-poaⁿ ē-sài chho· hun chòe 3-lūi. Piáu-ì bûn-jī (logographic), Im-chiat bûn-jī (syllabic) kap Phèng-im bûn-jī (alphabetic).

Bûn-jī hē-thóng ê le̍k-sú

Pian-chi̍p tiong Chit pha iáu-bōe ū lâng siá. Chhiáⁿ tàu pó͘-chhiong lōe-iông.

Piáu-ì/Tô·-siōng (Logographic) bûn-jī hē-thóng

Tī piáu-ì bûn-jī hē-thóng lāi, ki-pún-siōng 1-ê jī tio̍h tāi-piáu 1-ê oân-chéng ê kài-liām iah-sī ì-sù. Ūi-tio̍h beh piáu-ta̍t kap siá 1-ê gí-giân só·-ū ê kài-liām/ì-sù, su-iàu chin-chē bô-kâng ê jī. Kah phèng-im bûn-jī hē-thóng pí-khì-lâi, beh o̍h iōng piáu-ì bûn-jī siá 1-ê gí-giân ài ke poē chin-chē jī. Che sī piáu-ì bûn-jī ê 1-ê khat-tiám. In-ùi piáu-ì bûn-jī ê jī kap ì-sù sī sio-kap chò-hoé--ê. Kâng-khoán 1-thò piáu-ì bûn-jī hē-thóng chiáu-kóng ē-sài iōng-lâi siá bô-kâng-khoán ê gí-giân. M̄-koh, si̍t-chè siōng 1-thò piáu-ì bûn-jī tiāⁿ-tiāⁿ ka-na ē-sài tī chin oá ê gí-giân tiong-kan sio-thong. Pí-lūn kóng hàn-jī kap hàn-gí hē-thóng ê gí-giân. Che sī in-ùi SYNTAX ē hān-chè 1-ê piáu-ì bûn-jī ê thong-iōng-sèng. Ji̍p-pún-oē kap Hân-kok-oē lóng ū iōng hàn-jī, chia-ê hàn-jī ê ì-sù kap hàn-gí hē-thóng ê ì-sù chin-oá. M̄-koh, che 2-ê gí-giân kap hàn-gí chha chin-hn̄g. Só·-í, iōng hàn-jī siá ê hàn-gí bûn-jī tùi Ji̍p-pún-lâng kap hân-kok-lâng lâi kóng bô-hoat-tō lí-kái.

Siōng tiōng-iàu ê piáu-ì bûn-jī hē-thóng sī hàn-jī. Kó·-chá ê Egypt bûn kap Maya bûn mā sī piáu-ì bûn-jī. M̄-koh chit 2-chióng bûn-jī í-kēng bô-leh-iōng--ah.

Im-chiat (Syllabic) bûn-jī hē-thóng

Pian-chi̍p tiong Chit pha iáu-bōe ū lâng siá. Chhiáⁿ tàu pó͘-chhiong lōe-iông.

Phèng-im (Alphabetic) bûn-jī hē-thóng

1-ê phèng-im bûn-jī hē-thóng iōng 1-koá jī-bó lâi siá 1-ê gí-giân. Chia-ê jī-bó kap chit-ê gí-giân ê im-sò· ū siong-tong ê koan-hē. 1-ê lí-sióng ê phèng-im bûn-jī hē-thóng jī-bó kap im-sò· sī 1-ê tùi 1-ê tùi hó-hó: ē-hiáu siá tio̍h ē-hiáu tha̍k, ē-hiáu-tha̍k tio̍h ē-hiáu siá.

Bûn-jī hē-thóng hun-lūi

Type of writing systemWhat each symbol representsExample
Piáu-ìmorphemeHàn-jī
Im-chiatsyllableKatakana
Pheng-imIm-sò·Latin
Abugidaconsonant+vowel, vowelDevanagari
AbjadconsonantArabic
Featuralphonetic featureKorean

Chham-khó

Pang-bô͘:Link FA