"Soàⁿ-lia̍p-thé" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
刪去的內容 新增的內容
A-giâuthó-lūn | kòng-hiàn
+interwiki
A-giâuthó-lūn | kòng-hiàn
chhì hoan-e̍k "oxidative phosphorylation" (cf. zh 氧化磷酸化, ja 酸化的リン酸化)
Tē 1 chōa: Tē 1 chōa:
[[image:Mitochondrie.svg|thumb|300px|
[[image:Mitochondrie.svg|thumb|300px|
Soàⁿ-lia̍p-thé ê kiat-kò͘:
Soàⁿ-lia̍p-thé ê kiat-kò͘:
<br/>1) [[Lāi-sè-pau-mou̍h]]
<br/>1) [[Lāi-sè-pau-mo̍·h]]
<br/>2) [[Goā-sè-pau-mou̍h]]
<br/>2) [[Goā-sè-pau-mo̍·h]]
<br/>3) [[Crista]]
<br/>3) [[Crista]]
<br/>4) [[Matrix (seng-bu̍t-ha̍k)|Matrix]]
<br/>4) [[Matrix (seng-bu̍t-ha̍k)|Matrix]]
]]
]]
[[Sè-pau seng-bu̍t-ha̍k]] só͘ kóng ê '''soàⁿ-lia̍p-thé''' (''mitochondrion'', [[Hi-lia̍p-gí]] ''mitos'' "soàⁿ"+ ''khondrion'' "lia̍p-á-mi̍h") sī [[chin-he̍k sè-pau]] lāi-bīn ê 1 chióng [[sió-khì-koan]] (''organelle''). Toā-hūn chin-he̍k sè-pau ū soàⁿ-lia̍p-thé. Soàⁿ-lia̍p-thé chhiâng-chāi hō͘ lâng biô-siá sī chhin-chhiūⁿ "sè-pau [[hoat-tiān-chhiúⁿ]]", in-ūi in chú-iàu ê kong-lêng sī iōng (''oxidative phosphorylation'') kā [[iú-ki]] mi̍h choán-pìⁿ-chiâⁿ lêng-goân (siu tī [[ATP]] lāi-té). 1-ê sè-pau it-poaⁿ ū pah-goā-kâi chì chheng-goā-kâi soàⁿ-lia̍p-thé, chiàm [[sè-pau-chit]] (''cytoplasm'') 25% ê ūi. Soàⁿ-lia̍p-thé ū ka-kī ê [[DNA]]. Kin-kù [[loē-kiōng-seng lí-lūn]] (''endosymbiotic theory'') ê thui-lí, in pún-chiâⁿ sī sè-pau í-goā ê to̍k-li̍p seng-bu̍t, āu--lâi chiah pìⁿ-chiâⁿ sió-khì-koan.
[[Sè-pau seng-bu̍t-ha̍k]] só͘ kóng ê '''soàⁿ-lia̍p-thé''' (''mitochondrion'', [[Hi-lia̍p-gí]] ''mitos'' "soàⁿ"+ ''khondrion'' "lia̍p-á-mi̍h") sī [[chin-he̍k sè-pau]] lāi-bīn ê 1 chióng [[sió-khì-koan]] (''organelle''). Toā-hūn chin-he̍k sè-pau ū soàⁿ-lia̍p-thé. Soàⁿ-lia̍p-thé chhiâng-chāi hō͘ lâng biô-siá sī chhin-chhiūⁿ "sè-pau [[hoat-tiān-chhiúⁿ]]", in-ūi in chú-iàu ê kong-lêng sī iōng [[sng-sò·-hòa ê lîn-sng-hòa]] (''oxidative phosphorylation'') kā [[iú-ki]] mi̍h choán-pìⁿ-chiâⁿ lêng-goân (siu tī [[ATP]] lāi-té). 1-ê sè-pau it-poaⁿ ū pah-goā-kâi chì chheng-goā-kâi soàⁿ-lia̍p-thé, chiàm [[sè-pau-chit]] (''cytoplasm'') 25% ê ūi. Soàⁿ-lia̍p-thé ū ka-kī ê [[DNA]]. Kin-kù [[loē-kiōng-seng lí-lūn]] (''endosymbiotic theory'') ê thui-lí, in pún-chiâⁿ sī sè-pau í-goā ê to̍k-li̍p seng-bu̍t, āu--lâi chiah pìⁿ-chiâⁿ sió-khì-koan.
{{phí}}
{{phí}}



2006-nî 2-goe̍h 14-ji̍t (pài-jī) 12:02 ê siu-tēng-pún

Soàⁿ-lia̍p-thé ê kiat-kò͘:
1) Lāi-sè-pau-mo̍·h
2) Goā-sè-pau-mo̍·h
3) Crista
4) Matrix

Sè-pau seng-bu̍t-ha̍k só͘ kóng ê soàⁿ-lia̍p-thé (mitochondrion, Hi-lia̍p-gí mitos "soàⁿ"+ khondrion "lia̍p-á-mi̍h") sī chin-he̍k sè-pau lāi-bīn ê 1 chióng sió-khì-koan (organelle). Toā-hūn chin-he̍k sè-pau ū soàⁿ-lia̍p-thé. Soàⁿ-lia̍p-thé chhiâng-chāi hō͘ lâng biô-siá sī chhin-chhiūⁿ "sè-pau hoat-tiān-chhiúⁿ", in-ūi in chú-iàu ê kong-lêng sī iōng sng-sò·-hòa ê lîn-sng-hòa (oxidative phosphorylation) kā iú-ki mi̍h choán-pìⁿ-chiâⁿ lêng-goân (siu tī ATP lāi-té). 1-ê sè-pau it-poaⁿ ū pah-goā-kâi chì chheng-goā-kâi soàⁿ-lia̍p-thé, chiàm sè-pau-chit (cytoplasm) 25% ê ūi. Soàⁿ-lia̍p-thé ū ka-kī ê DNA. Kin-kù loē-kiōng-seng lí-lūn (endosymbiotic theory) ê thui-lí, in pún-chiâⁿ sī sè-pau í-goā ê to̍k-li̍p seng-bu̍t, āu--lâi chiah pìⁿ-chiâⁿ sió-khì-koan.