Chū-jiân

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
Hubble Ultra Deep Field ê khoàⁿ-ū-kng iáⁿ-siōng: ú-tiū siāng-kài hn̄g ê só·-chāi. Iáⁿ-siōng thê-kiong: NASA, ESA, S. Beckwith (STScI) kap HUDF cho·.
Hydrogen goân-chú ê tiān-chú kúi-tō ê chhiat-bīn iáⁿ-siōng: sek-tì piáu-sī ki-lu̍t bi̍t-tō·.
Niáu-chhí.

Kóng-gī lâi kóng, chū-jiânú-tiū ê choân-pō·, sī bu̍t-chit sè-kài ê it-chhè, pau-koah só·-ū ê mi̍h kap lêng-goân. Chū-jiân ê tēng-gī tòe sî-tāi teh piàn, jī-chhiáⁿ chhiâng-chāi hō· lâng the̍h lâi hām kî-thaⁿ ê kài-liām sio pí-phēng, khó-pí kóng jîn-ûi, chhiau-chū-jiân. 1 chióng khah e̍h ê tēng-gī chiong lâng ê chò-ûi (jîn-ûi) pâi-tû tī chū-jiân í-gōa, he̍k-chiá kóng lâng pēng m̄-sī chū-jiân-kài ê 1 hūn-chú. Lâng iōng kho-ki chè-chō a̍h-sī kái-piàn--kòe ê mi̍h (chhin-chhiūⁿ si̍t-phín) tiāⁿ-tiāⁿ hō· lâng kóng sī jîn-chō--ê, m̄-sī thian-jiân--ê. Chit-khóan pí-tùi tit-tio̍h ê tēng-gī to-siáu ū tō-tek-siōng ê ì-gī, pí-lūn kóng "chū-jiân--ê tiāⁿ-tio̍h sī ", "tio̍h sūn-kî-chū-jiân".

Chū-jiân chit-ê koan-liām mā iōng tī biô-siá tōng-bu̍t, mi̍h-kiāⁿ ê hêng-ûi chit hong-bīn. 1 ê tōng-bu̍t ê hêng-ûi nā bô ûi-hoán i ê pún-sèng, chit khoán hêng-ûi tō ū lâng hō-chò sī chū-jiân--ê. Koh, 1-ê hòa-ha̍k goân-sò· nā-chún seⁿ-sêng chûn-chāi tī sè-kan, tō ē-sái hō-chò chū-jiân--ê; nā kan-taⁿ si̍t-giām-sek lāi ū tè chhōe, tō hō-chò jîn-chō--ê.

Bu̍t-chit sè-kài (chū-jiân-kài) sī chū-jiân kho-ha̍k gián-kiù ê tùi-siōng. Che pau-koah ú-tiū-ha̍k kàu bî-lia̍p-á bu̍t-lí-ha̍k. Seng-bu̍t-ha̍k, seng-thài-ha̍k téng-téng tùi bu̍t-chit ê kak-tō· gián-kiù sèⁿ-miā ê it-chhè, pau-koah jîn-lūi. Kî-thaⁿ ê ha̍k-būn gián-kiù "chū-jiân chu-goân" kap chū-jiân sū-kiāⁿ (khì-siōng-ha̍k, tē-lí-ha̍k téng-téng).

Siong-koan ê bûn-chiuⁿ[siu-kái | kái goân-sí-bé]