Tiān-hō

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
(Tùi Tiān-o choán--lâi)

Tiān-hō (Hàn-jī: 電荷, Eng-gí: electric charge) sī bu̍t-chit ê chi̍t chióng bu̍t-lí sèng-chit, ū tiān-hō ê bu̍t-chit khǹg tī tiān-chû-tiûⁿ tiong ē kám-siū-tio̍h la̍t.


Tiān-hō
Tiān-siang-ke̍k-chú (chi̍t siang chiàⁿ, hū tiám-tiān-hō) ê tiān-tiûⁿ.
Chia̍p-iōng hû-hō
SI tan-ūi coulomb
Kî-thaⁿ tan-ūi
iōng SI ki-pún tan-ūi C = A s
Sī-liōng-sèng?
Siú-hêng?
Liōng-kong T I

Kài-lūn[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Tiān-sèng[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Tiān-hō ū hun nn̄g chióng tiān-sèng: chiàⁿ-tiān-hō (Eng-gí: positive charge, hû-hō: ) kap hū-tiān-hō (Eng-gí: negative charge, hû-hō: ). Tông-sèng tiān-hō ē hō͘-siong pâi-thek, í-sèng tiān-hō ē hō͘-siong khip-ín.

Tiān-liōng[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Tiān-hō ê chē-chió tō sī tiān-hō-liōng ia̍h sī tiān-liōng. Tī sò͘-ha̍k-sek lāi-té, it-poaⁿ lóng sī iōng sió-siá ê Lô-má-jī lâi tāi-piáu tiān-hō ia̍h sī tiān-liōng. Chiàⁿ tiān-hō ê tiān-liōng tio̍h ài iōng chiàⁿ-sò͘ lâi sǹg (), hū tiān-hō--ê tio̍h ài iōng hū-sò͘ lâi sǹg (), Chiàⁿ, hū tiān-hō mā ē-sái sio-tú, chhun--ê tō kiò-chò chēng tiān-hō (Eng-gí: net charge). Bô chēng tiān-hō ê mi̍h-kiāⁿ tō hō-chò sī tiong-sèng--ê (Eng-gí: neutral).

Tan-ūi[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Siông-sè chhiáⁿ khoàⁿ: coulomb

Tiān-hō ê SI tan-ūicoulomb (hû-hō: C), chit ê miâ lâi-chū Hoat-kok bu̍t-lí-ha̍k-ka Charles-Augustin de Coulomb. Coulomb sī chi̍t chióng ián-seng tan-ūi ē-tàng iōng koh-khah ki-pún ê tan-ūi lâi piáu-ta̍t. In-ūi tiān-hō ê liōng-kong sī tiān-liû tan-ūi sêng-í sî-kan tan-ūi, phì-lūn-kóng 1 coulomb = 1 ampere × 1 bió.

Tû-liáu coulomb, tiān-hō koh ū chi̍t-kóa-á pa̍t-ê tan-ūi.

Tiān-hō siú-hêng[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Siông-sè chhiáⁿ khoàⁿ: tiān-hō siú-hêng

Tiān-hō sī siú-hêng--ê (Eng-gí: conserved). Che ì-sù sī kóng, ko͘-li̍p hē-thóng ê chēng tiān-hō-liōng put-piàn.

Ki-pún tiān-hō[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Siông-sè chhiáⁿ khoàⁿ: ki-pún tiān-hō

20 sè-kí chho͘, Robert Andrews Milikan ê iû-tih si̍t-giām chèng-bêng tiān-hō sī liōng-chú-hòa--ê. Che ì-sù sī kóng, ē-ēng-tit chū-iû chûn-chāi ê tiān-hō, i ê tiān-liōng it-tēng sī siōng chió tan-ūi ê chéng-sò͘ pōe. Chit ê siōng chió tan-ūi hō͘ lâng kiò-chò ki-pún tiān-hō, hû-hō sī , i ê tat chha-put-to sī . Sui-jiân quark chit khoán lia̍p-chú bô hû-ha̍p liōng-chú-hòa, in ê tiān-liōng lóng sī ê pōe-sò͘, tān-sī in it-tēng ē kiat-ha̍p chò-hóe, chiâⁿ-chò tiān-liōng ûi ê chéng-sò͘ pōe ê lia̍p-chú.

Tiān-hō sī iû chhù-goân-chú lia̍p-chú só͘ chah--ê. It-poaⁿ bu̍t-chit ê chiàⁿ tiān-hō kap hū tiān-hō hun-pia̍t sī chit-chú kap tiān-chú só͘ chah--ê. Chit-chú ê tiān-liōng sī , tiān-chú ê tiān-liōng sī .

Tiān-hō hun-pò͘[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Tiān-hō ê Kau-hō͘ chok-iōng[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Siông-sè chhiáⁿ khoàⁿ: tiān-chû-la̍t

Tiān-hō ē thàu-kòe tiān-chû-tiûⁿ lâi kap pa̍t-ê tiān-hō ū kau-hō͘ chok-iōng, che tō sī tiān-chû-la̍t, mā sī sì chióng ki-pún-la̍t chi it. Tiān-chû-tiûⁿ pau-koa tiān-tiûⁿ kap chû-tiûⁿ. Kan-ta chēng-chí ê tiān-hō tō ē tī sì-chiu sán-seng tiān-tiûⁿ, teh tín-tāng ê tiān-hō chiah ē sán-seng chû-tiûⁿ.

Le̍k-sú[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Tiān-liû[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Tiān-liû ê pún-chit sī tiān-hō ê liû-tōng.

Sok-pa̍k tiān-hō kap chū-iû tiān-hō[siu-kái | kái goân-sí-bé]