Rwanda

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
Rwanda Kiōng-hô-kok
Republic of Rwanda

Repubulika y'u Rwanda
République du Rwanda

Jamhuri ya Rwanda
Rwanda kî-á
kok-kî
Rwanda kok-hui
kok-hui
Chu-kù: Ubumwe, Umurimo, Gukunda Igihugu
"thoân-kiat, lô-tōng, ài-kok"
Kok-koa: Rwanda nziza
"Bí-lē ê Rwanda"
Siú-to͘
kap siāng-tōa siâⁿ-chhī
Kigali
Koaⁿ-hong gí-giân Rwanda-gí, Hoat-gí, Eng-gí, Swahili-gí
Chèng-hú tan-it-chè, it-tóng iu-sè, chóng-thóng-chè, kiōng-hô-kok
• chóng-thóng
Paul Kagame
• chóng-lí
Édouard Ngirente
Li̍p-hoat ki-kò͘ Gī-hoē
Goân-ló-īⁿ
Kok-bîn Gī-hoē
Bīn-chek
• Lóng-chóng
26,338 km2 (10,169 sq mi) (tē 144 miâ)
• chúi-he̍k (%)
5.3
Jîn-kháu
• 2019 nî kó͘-kè
12,374,397 (tē 76 miâ)
• 2012 nî phó͘-cha
10,515,973
• Bi̍t-tō͘
470/km2 (1,217.3/sq mi) (tē 22 miâ)
GDP (PPP) 2020 nî kó͘-kè
• Lóng-chóng
$33.455 cha̍p-ek
• Pêng-kin
$2,641
GDP (bêng-gī) 2020 nî kó͘-kè
• Lóng-chóng
$11.061 cha̍p-ek
• Pêng-kin
$873
Gini (2016 nî) 43.7
tiong
HDI (2019 nî) Increase 0.543
 · tē 160 miâ
Hoè-pè Rwanda franc (RWF)
Sî-khu UTC+2 (CAT)
Khui-chhia hong-hiòng
Tiān-oē khu-hō +250
ISO 3166 tāi-hō RW
Siōng-téng domain .rw

Rwanda Kiōng-hô-kokHui-chiu tiong-pō·, Tōa-ô· (Great Lakes) tē-khu hit-tah-á. Pak ū Uganda, tang ū Tanzania, lâm ū Burundi, sai ū Congo Bîn-chú Kiōng-hô-kok.

Rwanda bat hoat-seng kúi-nā-pái tōa-tô·-sat, téng-1-pái (1994 nî) iok-lio̍k sí 1 pah-bān lâng.


Tē-lí seng-thài[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Siā-hōe[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Rwanda ê jîn-kháu kiat-kò· chin sêng kè-piah ê Burundi. Hutu-lâng jîn-kháu siāng chē (chiàm 85%), Tutsi-lâng tē-2 chē (14%), Twa-lâng siāng chió-ê (1%). It-poaⁿ lâi kóng, Hutu-lâng thé-keh khah chho·-ióng, phôe-hu khah o·, ū ha̍k-chiá jīn-ûi in sī Bantu-chéng. Tutsi-lâng pí-kàu khah lò, phôe-hu khah chhián-sek, sio̍k-î Nile-chéng, it-poaⁿ jīn-ûi sī āu--lâi chiah sóa--lâi ê lâng-tīn. Twa-lâng sī "É-lâng-chéng" (Eng-gí: Pygmy), é-pûi é-pûi, sī siāng chá kàu-ūi ê goân-chū-bîn, siā-hōe tē-ūi siāng kē.

Chóng--sī oân-ná ū ha̍k-chiá jīn-ûi Hutu kap Tutsi 2 cho̍k pún-té kāng goân-thâu, āu--lâi chiah ū khu-hun. Si̍t-chè-siōng nā tùi kò-jîn-te̍k--ê chân-chhù lâi khòaⁿ, Hutu kap Tutsi ê sin-hūn ē-iōng-tit tùi-oāⁿ. In pēng-bô àn-chiàu cho̍k-kûn pun tē-pôaⁿ; in ê chong-kàu, bûn-hòa, gí-giân lóng kāng-khoán, mā chin chia̍p thong-hun. Sīm-chì tan khòaⁿ gōa-piáu mā bī-pit ū-hoat-tō· chèng-kha̍k phoàⁿ-toān bó·-mi̍h-lâng ê cho̍k-kûn sin-hūn. Siāng tōa ê chha-pia̍t sī keng-chè kak-sek kap chèng-tī tē-ūi: Hutu-lâng choh-sit--ê khah chē, Tutsi-lâng khò pàng-chhī cheng-seⁿ-á--ê khah chē. Tutsi-lâng sui-bóng sī chió-sò· m̄-koh tn̂g-kî chiáng-ak chèng-tī-la̍t, koh in-ūi gōa-hêng khah sêng Au-chiu-lâng, Pe̍k-ní-gī thóng-tī-chiá khoàⁿ in khah tāng, ū te̍k-pia̍t hō· in hó-khang. Pe̍k-ní-gī si̍t-bîn chèng-koân mā bat kui-tēng cho̍k-kûn sin-hūn bē-sái kái-piàn, án-ne lâi chhim-hòa Hutu kap Tutsi chi-kan ê chha-pia̍t.

Jîn-kháu[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Jîn-kháu sêng-tióng tô· (1961-2003). Tōa-tô·-sat hoat-seng liáu-āu, jîn-kháu kè-sio̍k chhèng-koân.

Rwanda ê jîn-kháu bi̍t-tō· sī Hui-chiu siāng-kài koân ê, thong-sè-kài oân-ná pâi thâu-chêng-ūi. 1994 nî ê tōa-tô·-sat bô siáⁿ éng-hióng--tio̍h chhu-sè.

Keng-chè[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Hutu-cho̍k kap Tutsi-cho̍k keng-chè-siōng ū khu-pia̍t. Hutu-lâng chú-iàu khò choh-sit, Tutsi-lâng chú-iàu khò pàng-chhī cheng-seⁿ-á.