Siáu-gû-pēⁿ

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
Siáu-gû-pēⁿ
Seng-bu̍t-ha̍k ê hun-lūi
(bô) Prion
(bô) Mammalian prion
(bô) BSE prion

Siáu-gû-pīⁿ (疯牛病/狂牛病/BSE), sī 1-chióng hoat-seng tī tōng-bu̍t (kan-na pau-koat 4-kha cheng-seⁿ-a ??) kah lâng sin--siōng ê pēⁿ-chèng, i-ha̍k-kài ka kiò-chò " gû-náu piàn hái-mî ê chi̍t-pīⁿ " (牛脑海绵状病), i ê Eng-bûn-miâ kán-cheng hō·-chòe BSE.

Siū-tio̍h siáu-gû-pēⁿ ui-hia̍p ê só·-chāi[siu-kái | kái goân-sí-bé]

1985 nî 4 go̍eh, i-ha̍k-ka siāng tāi-seng tī Eng-kok hoat-hiān chit-khóan sin-ê pēⁿ-to̍k, kā hō·-miâ kiò-chò BSE, hit-sî Eng-kok ê pò-khan mā ū choan-tê chò pò-tō. 10-gōa-nî āu, BSE hoat-chok chin-kín, Eng-kok ū cha̍p-gōa-bān chiah gû-á to̍h-pēⁿ. Gú-á tio̍h-pīⁿ liáu-āu, chhut-hiān sîn-keng chhò-lōan, thian-tho̍h, hāu-tai ê chèng-chn̄g, koh bián lōa-kú to̍h-ē sí--khì. Bo̍k-chiân siáu-gû-pīⁿ í-keng khok-sàn kàu sè-kài siōng ê chin-chōe kok-ka kah tē-khu, phì-jû-kóng Hoat-kok, Ài-ní-lân, Ka-ná-tāi, Tan-be̍h, Phû-tô-gâ, Sūi-se, Oman kah Tek-kok. Chia-ê siū-tio̍h siáu-gû-pīⁿ éng-hiáng khah giâm-tiōng ê kok-ka tang-tiong, ū-ê sī in-ūi chia̍p-chia̍p ùi Eng-kok chìn-kháu gû-bah só· chō-sêng--ê.

gû to̍h-pēⁿ āu ê chèng-chn̄g[siu-kái | kái goân-sí-bé]

I-ka̍k-ka hoat-hiān BSE ê pēⁿ-thêng it-poaⁿ tī 14~90-kang tiong-kan, put-jī-kò ín-choh-kî hōan-sè ū 4~6-nî hiah-nī kú. 4-nî chó-iū ê lâu-gû siōng-kài iông-ī to̍h Siáu-gû-pīⁿ. Pēⁿ-gû ê chèng-chn̄g chē-chē-khóan, bô-it-tēng lóng sio-kāng, tōa-to-sò· pēⁿ-gû ê tiong-su sîn-keng hē-thóng ē hoat-seng piàn-hòa, gû-á piàn-kah chiâⁿ hóan-siông, phih-phih-chhoah, khok-khok-chông, chiâⁿ bô-tek-tiāⁿ, sīm-chì koh khiā bōe-chāi, ài po̍ah-tó. Pēⁿ-gû thâu-khak pō·-ūi piàn-kah chin bín-kám, ah ū-sî thiaⁿ-tio̍h siaⁿ to̍h-ē tio̍h-chheⁿ-kiaⁿ. Sûi-tio̍h pēⁿ-chêng hoat-tián, pēⁿ-gû put-sî to̍h-ē kiù-kin ngē-chiāⁿ (痙攣發直), sim-thiàu piàn bān, chhóan-khùi ke-chiok kín. Chhú-khì gû-á lú lâi lú sán, kàu-kah sí--khì. Phòa-pak hoat-hiān, pēⁿ-gû tiong-su sîn-keng hē-thóng ê náu-hoe-chit í-keng pìⁿ-chiâⁿ ná-chhiūⁿ sī 1-tè hái-mî kāng-khóan, sîn-keng sè-pau hoat-seng giâm-tiōng pēⁿ-piàn.

Chiok-chōe-tang í-lâi, Eng-kok ê choan-ka hun-sek-kóng, 1-kóa-á tì-to̍h Creutzfeldt-Jakob pēⁿ-chêng (CJD; Tiong-bûn :克——雅二氏病) ê pēⁿ-lâng, sī in-ūi bô-tiuⁿ-tî khì chia̍h-tio̍h hia-ê chìn-chêng to̍h í-keng òe-tio̍h siáu-gû-pēⁿ ê gû-bah só· ín-khí--ê. Chit-khóan ê kái-tho̍k, ín-khí tio̍h chôan sè-kài ê lâng tùi siáu-gû-pīⁿ bû-hān ê khióng-kū kah kiaⁿ-sim. Kin-kù choan-ka ê thóng-kè, múi-1-nî tī 100-bān lâng tang-tiong, tāi-khài kan-na ū 1-ê lâng ē òe-tio̍h siáu-gû-pīⁿ.