Nô-hì

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
Nô-hì tiàm Itukusima Sîn-siā ián-chhut.

Nô-hì (Ji̍t-gí: 能, nô) iah-sī Lêng-kio̍kKamakura sî-tāi (Ji̍t-gí: 鎌倉時代, Kamakura jidai) āu-kî khí-ki, Muromati sî-tāi (Ji̍t-gí: 室町時代; Muromati jidai) chho͘-kî hoat-tián chiâu-chn̂g ê 1 chióng to̍k-to̍k sio̍k-tī Ji̍t-pún ê bú-tâi gē-su̍t. Tī hiān-chhú-sî ê Ji̍t-pún sī tāi-piáu-tek ê thoân-thóng gē-su̍t piáu-ián, kap koa-bú-kī tī kok-chè-siōng kāng-khoán lóng chin chhut-miâ.

Nô-hì ê hì-khek hun-lūi[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Chèng-sek ê nô-hì ê hì-khek ē hun-chò 5 chhut.

  • Thâu-chhut (Sîn) (Ji̍t-gí:神)
Sîn tī chit-chhut lāi-té chò site, siōng-boé hì--ni̍h ê eng-hiông ē chò kî-tó.
  • Tē-jī chhut (Lâm) (Ji̍t-gí:男)
Chit chhut sī hō͘ bú-hu chò site, chit-chhut--ni̍h ê eng-hiông sī chiàn-sū, sù-siông sī í-keng koè-sin--khì-a.
  • Tē-saⁿ chhut (Lú) (Ji̍t-gí: 女)
Chit chhut sī bí-jîn chò site. Hì-bûn í bí-jîn (lú-eng-hiông) ê loân-ài chò tiong-sim.
  • Tē-sì chhut (Kông) (Ji̍t-gí: 狂)
Chit chhut ê site sī khí-siáu ê cha-bó͘, si̍t-chè-siōng bô-hoat-tō͘ hē--ji̍p-khì lēng-goā 4 chhut ê hì-khek, lóng ē kui tī chit chhut.
  • Tē-gō͘ chhut (Kúi) (Ji̍t-gí: 鬼)
Site sī hui-jîn-lūi ê chûn-chāi, pí-lūn kúi, thian-káu téng-téng, chit chut chú-iàu sī chò boé-chhut.

Ián-oân[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Thoân-thóng nô-hì ê ián-oân lóng sī cha-po͘-lâng, chiah-ê lâng lóng sī lāu-pē kā in kà kā in thoân--ê, nā ū cha-bó͘ ê kak-sek, mā sī hō͘ cha-po͘ ê ián-oân tì cha-bó͘-lâng ê siáu-kúi-bīn chhut-ián.

Ián-oân hun-chò 3 lūi: site (仕手), waki () kap kyôgen (狂言), site poaⁿ--ê sī eng-hiông iah-sī lú-eng-hiông, pau-koat chhiùⁿ-koa kap thiàu-bú. Waki chò site ê oāⁿ-thiap--ê, tiāⁿ-tiāⁿ sī tī bó͘-chi̍t só͘-chāi leh lú-hêng ê lâng. Waki mā thè koan-chiòng siāu-kái hì--ni̍h ê sè-kài. Kyôgen tī hun-chó 2 pha ê hì--ni̍h, ē tī poàⁿ-tiong-noâ chhut-tiûⁿ, sī chāi-tē peh-sèⁿ ê kak-sek, i kap waki kóng-oē, tī in oē-sian chì-chêng i ē siūⁿ-pān-hoat ín-khí waki ê chù-ì.

Ên-sin ua̍t-to̍k[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Guā-pōo liân-kiat[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Wikimedia Commons téng ê siong-koan tóng-àn: