Sin-chiâⁿ-kí

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
Sin-chiâⁿ-kí
23.03–23.03 pah-bān nî chêng
Thong sî-kî ê pêng-kin tāi-khì O
2
hâm-liōng
iok. 21.5 thé-chek %[1][2]
(hiān-tāi chúi-chún ê 108 %)
Thong sî-kî ê pêng-kin tāi-khì CO
2
hâm-liōng
iok. 280 ppm[3]
(kang-gia̍p sî-tāi chìn-chêng chúi-chún ê 1 pōe)
Thong sî-kî ê pêng-kin piáu-bīn un-tō͘ iok. 14 °C[4]
(koân kòe hiān-tāi chúi-chún 0 °C)
Sin-seⁿ-kí ê koan-kiān sū-kiāⁿ
hián • lūn • pian
-24 —
-22 —
-20 —
-18 —
-16 —
-14 —
-12 —
-10 —
-8 —
-6 —
-4 —
-2 —
0 —
Oân-sin-sè khai-sí tī 11.7 ka chêng
Koan-kiàn Sin-seⁿ-kí sū-kiāⁿ ê iok-lio̍k sî-kan-chhioh.
Ti̍t chhioh: pah-bān tang chêng.

Sin-chiâⁿ-kí (eng. Neogene period; ji̍t. 新成紀[6]) sī chi̍t toāⁿ tē-chit sî-tāi, sî-kan sī 23.03 kàu 2.58 pah-bān-nî chêng chi kan. Pún sî-tāi sī í-chá kóng--ê tē-saⁿ-kí (tertiary period) ê āu tōaⁿ.

Tiām chit-ê sî-kî, chhī-leng-lūi kap chiáu-lūi kè-sio̍k hiòng hiān-tāi hêng-thé chìn-hòa, tông-sî kî-tha ê seng-bu̍t siong-tùi khah bô piàn-hòa. Siōng chá ê lâng-kho tōng-bu̍t tī sî-kî ê bóe chām chhut-hiān tī Hui-chiu. Tāi-lio̍k ê sóa-tāng lāi-bīn khah oa̍h-hiáⁿ--ê sī Sian-sin-sè bóe-kî Pak Bí-chiu kap Lâm Bí-chiu ê sio-chiap, chit-ê sū-kiāⁿ chhiat tn̄g liáu Thài-pêng-iûⁿ kap Tāi-se-iûⁿ chi kan ê sio-joa̍h iûⁿ-liû.

Tī Sin-chiâⁿ-kí, Tē-kiû ê ūn-tōng bêng-hián kàng-kē, tè-bé ín-chhōa ji̍p Tē-sì-kí ê chē kái peng-hô-hòa (glaciation).

Chham-chiàu[siu-kái | kái goân-sí-bé]

  1. Image:Sauerstoffgehalt-1000mj.svg
  2. File:OxygenLevel-1000ma.svg
  3. Image:Phanerozoic Carbon Dioxide.png
  4. Image:All palaeotemps.png
  5. Krijgsman, W.; Garcés, M.; Langereis, C. G.; Daams, R.; Van Dam, J.; Van Der Meulen, A. J.; Agustí, J.; Cabrera, L. (1996). "A new chronology for the middle to late Miocene continental record in Spain". Earth and Planetary Science Letters. 142 (3-4): 367–380. Bibcode:1996E&PSL.142..367K. doi:10.1016/0012-821X(96)00109-4. 
  6. 鈴木 寿志 & 石田 志朗 (2005). "PalaeogeneとNeogeneに対応する日本語について". 111 (9): 565–568. doi:10.5575/geosoc.111.565.