Koa-á-hì

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...

Koa-á-hì, 1-chióng iōng Bân-lâm-gí ián-chhiùⁿ ê hì-khiok, liû-hêng tī Tâi-ôan, Hok-kiàn Chiang-chiu, Ē-mn̂g kah Tang-lâm-a ê Bân-lâm-lâng siā-khu.

Koa-á-hì hêng-sêng tī Tâi-ôan. Chá-kî ê hì-khek hām kó·-chá-sî Chiang-chiu chāi-tē ê bîn-kan khiok-gē "koa-á" (錦歌, gím-koa) koan-hē bi̍t-chhiat, khan-liân chin chhim. Hit-tong-sî liû-hêng tī Chiang-chiu, Ē-mn̂g chit-tah ê bîn-kan im-ga̍k gē-su̍t koa-á, tòe-tio̍h Tn̂g-soaⁿ-lâng î-bîn ê kha-pō·, thôan khì-kàu Tâi-ôan. Koa-á sī Kóa-á-hì siōng ki-pún ê chó·-sêng pō·-hūn. Chha-put-to tī kong-gôan 20 sè-kí chho·-kî, kóa-á-hì ùi Tâi-ôan thôan tò-tńg-khì Hok-kiàn Bân-lâm tē-khu, tit-tio̍h Chiang-chiu, Ē-mn̂g peh-sèⁿ ê hí-ài kah thiàⁿ-sioh, chiâⁿ-chòe Bân-lâm thôan-thóng tē-hng hì-khiok. Koa-á-hì tī Bân-lâm só·-chāi iū kiò-chòe "Hiong-kio̍k" (薌劇). Koa-á-hì ê im-ga̍k khiok-tiàu cha̍p-chiok hong-hù, ū chhit-jī-á, "tōa-tiāu", "pōe-su-tiāu", "cha̍p-liām-tiāu", siāng tiōng-iàu ê sī "khàu-tiâu-á". Che í-gōa, iū-koh khip-siu chin-chōe Tâi-ôan bîn-kan koa-iâu kah tē-hng im-ga̍k, chhin-chhiūⁿ Kheh-ka soaⁿ-koa. Koa-á-hì chú-iàu ê ián-chàu ga̍k-khì sī tōa-kóng-hiân, khak-á-hiân, Tâi-ôan phín-á kah go̍eh-khîm. Koa-á-hì ê piáu-ián, kak-sek, hì-ho̍k, hòe-chong, lô-kó·-chhim (鑼鼓鋟) téng táⁿ-kek ga̍k-khì ki-pún-siōng hām Kiaⁿ-kio̍k sio-siâng.

Koa-á-hì ê ián-chhut kio̍k-bo̍k, tōa-to-sò· sī bîn-kan thôan-soat, pí-lūn-kóng San-pek Eng-tâi, Tân-saⁿ Ngō·-niû téng-téng, āu--lâi, iū-koh kái-phian chin-chōe ê Kiaⁿ-kio̍k kio̍k-bo̍k, mā cheng-ka chin-chōe Tiong-kok le̍k-sú tê-châi ê kio̍k-bo̍k.

Koa-á-hì ê piáu-ián hêng-thài[siu-kái | kái goân-sí-bé]

  • Iá-tâi (goā-tâi) koa-á-hì.
  • Lāi-tâi koa-á-hì.
  • Tiān-sī koa-á-hì.
  • Tiān-iáⁿ koa-á-hì.
  • Kóng-pò· koa-á-hì.

Lo̍h-tē-sàu (落地掃) koa-á-hì[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Gî-lân tē-khu chá-kî ê koa-á piáu-ián sī chò "pún-tē koa-á," mā ū lâng kóng sī "lāu koa-á," "thoân-thóng koa-á," "kū-kǹg koa-á." Chit chióng lo̍h-tē-sàu koa-á-hì sī khah kó͘-chá ê piáu-ián hêng-sek, lūi-sū po-koa, á-sī chhia-kó͘ sió-hì.

Gōa-pō· liân-kiat[siu-kái | kái goân-sí-bé]