Cha̍p-tiâu-kài

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
1768 nî ìn ê Hi-pek-lâi-bûn Cha̍p-tiâu-kài, Amsterdam

Kin-kù Sèng-keng ê kóng-hoat, Cha̍p-tiâu-kài (十條戒) sī Siōng-tè kia̍p-û Mô͘-se ê hùn-kài. Tī Kū-iok Sèng-keng tiong chhut-hiān nn̄g-pái (Chhut-Ai-ki̍p-kì jī-cha̍p chiuⁿ:1-17 chat; Sin-bēng-kì gō·-chiuⁿ:6-21chat), pōe-kéng sī keng-sin Siōng-tè/lâng chi iok ê tián-lé. Í-sek-lia̍t-lâng tiông-sin in tiong-î Sîn ê iok-chōa sî, Mô-se thê-chhéⁿ in chit-ê kéng-kài ê iàu-chí kap ì-gī. Chāi gôan-lâi ê bûn-jī tiong, Cha̍p-tiâu-kài phōe chheng-ho· Cha̍p-kù-ōe (十句話) só·-í iū-koh hō-chò Decalogue (Hi-lia̍p-gí: δέκα λόγοι, Hi-pek-lâi-gí: עשרת הדברות).

Sèng-keng kóng Siōng-tè pé Cha̍p-tiâu-kà siá chāi nn̄g-tè hoat-pán chiūⁿ, nái sī iú-koan jîn-lūi seng-o̍ah ê nn̄g-ê ki-pún hōan-ûi. Siú-sian gō·-tiâu koan-î jîn í Sîn ê koan-hē; āu-pòaⁿ gō·-tiâu tiâu-kài gôan-chek koan-î jîn í în chi-kan ê koan-hē. Chit-ê sū-kiāⁿ sī chāi Í-sek-lia̍t-lâng chhut-Ai-ki̍p put-kú, chāi Se-nái-soaⁿ siōng í in li̍p-iok ê sî-hāu. Sui-jiân Se-nái chi iok ê ji̍t-kî put-lêng khak-tēng, tān-sī tāi-khài ê ji̍t-chí tāi-iok chāi Chú-chêng 1290-nî chó-iū.

Í-sek-lia̍t sī chi̍t-ê Sîn-kôan chèng-thé, iû-kî in chin-chiàⁿ ê kun-ông sī Siōng-tè (Sin-bēng-kì 33-chiuⁿ:gō·-chat), cha̍p-tiâu-kài ûi kok-bîn ê thê-kiong chí-ín. Chhú-gōa, phò-hōai tiâu-kài chiū-sī hōan-chōe, tek-chōe kok-ka hô tek-chōe kok-ka ê kun-chú -- Siōng-tè (Iâ-hô-hoa), in-chhú hêng-ho̍at sī giâm-lē ê, piān ui-hia̍p liáu kai-kok ê chûn-chāi. Bêng-pe̍h chit-ê kok-ka ê pòe-kéng, tùi liáu-kái tiâu-kài chòe-chho· ê hêng-sek sī tiōng-iàu ê.

Sèng-keng tiong ê Cha̍p-tiâu-kài[siu-kái | kái goân-sí-bé]

Pún-chiuⁿ sī sio̍k-î Ki-tok-kàu
hē-lia̍t ê chi̍t-ê pō·-hūn

Ki-tok-kàu Le̍k-sú
Iâ-so͘ Ki-tok
Cha̍p-jī ê Sù-tô·
Tong-hong Kéng-Kàu
Tang-sai Kàu-hōe ê hun-lia̍t
Si̍p-jī-kun ê Tang-cheng
Chong-kàu ê Kái-kek

Ki-tok-kàu ê Sîn-ha̍k
Ki-tok-kàu ê Chông-pài
In-tián · Kiù-in
San-siōng ê Kàu-hùn
Si̍t-chāi ê hok-khì
Chú ê Kî-tó-bûn
Cha̍p-tiâu-kài
Sèng-lêng
Tháu-pa̍k sîn-ha̍k

Ki-tok-kàu ê Lé-chiat
Sé-lé
Sèng-chhan-lé

Ki-tok-kàu ê Sèng-keng
Kū-iok Sèng-keng
Sin-iok Sèng-keng
Âng-phoê Sèng-keng

Ki-tok-kàu ê Cheh-ji̍t
Sèng-tàn-cheh
Sèng-tàn Ló-jîn
Koh-oa̍h-cheh

Ki-tok-kàu ê Kàu-phài
Tang-chèng-kàu
Thian-chú-kàu
Iâ-so·-hōe
Tō-bêng-hōe

Ki-tok-sin-kàu
Bí-kok Kong-lí-hōe
Bí-kok Kui-chèng Kàu-hōe
Eng-kok Kok-kàu
An-hioh-ji̍t Hōe
Tâi-oân Ki-tok Tiúⁿ-ló Kàu-hoē

Gō·-sûn-chat Kàu-phài
Sù-tô·-sìn-sim-hoē
Sîn-tiàu-hōe
Sîn ê Kàu-hoē
Chin Iâ-so· Kàu-hōe

Siū chèng-thóng kàu-hōe kheh-che̍h
Iâ-hô-hoa Kiàn-chèng-jîn
Iâ-so· Ki-tok Āu-kî Sèng-tô· Kàu-hōe
Sin-iok Kàu-hōe
Thóng-it Kàu-hōe

Siōng-tè hoan-hù chiah-ê it-chhè ê ōe kóng, Goá sī Iâ-hô-hoa, lí ê Sîn, Bat-chōa lí tùi Ai-ki̍p tōe, tùi chòe lô·-châi ê ke, chhut-lâi ê.”

  • Tē-it-tiâu: Goá í-gōa, lí m̄-thang ū pa̍t ê Sîn.
  • Tē-jī-tiâu: M̄-thang ūi-tio̍h ka-kī tiau-khek ngó·-siōng, put-lūn thiⁿ-téng, tōe-chiūⁿ, kap tōe-ē chúi-lāi só·-ū ê mi̍h, lóng m̄-thang chòe in ê sīong; M̄-thang kèng-pài in, iā m̄-thang ho̍k-sāi in; in-ūi Góa Iâ-hô-hoa, lí ê Siōng-tè tòan-tòan m̄ iông-ún ēng pa̍t ê sîn phit-phòe Góa; òan-hūn Góa-ê, Góa kui-kiū i ê chōe, tùi pē kàu kiáⁿ kàu saⁿ-sì tāi;

Thiaⁿ Góa, siú Góa kài-bēng-ê, Góa si-un hō· i, ti̍t-kàu chheng-tāi.

  • Tē-saⁿ-tiâu: M̄-thang lām-sám chheng Iâ-hô-hoa lí ê Sîn ê miâ, in-ūi lām-sám chheng I ê miâ ê lâng Iâ-hô-hoa tet-khak bô lia̍h i chòe bô chōe.
  • Tē-sì-tiâu: Ti̍oh kì-tit An-hioh-ji̍t, síu i chòe-sèng; la̍k-ji̍t-lāi eng-kai tio̍h-bôa, chòe lí it-chhè ê kang; to̍k-to̍k tē-chhit-ji̍t, chiū-sī ǹg Iâ-hô-hoa lí ê Sîn lâi síu ê an-hioh; chit-ji̍t lí kap lí ê kiáⁿ, cha-bó·-kiáⁿ, lô·-po̍k, lú-pī, cheng-siⁿ, í-ki̍p tiàm-tī tiong-kan ê chhut-gōa lâng, it-chhè ê kang, lóng m̄-thang chòe. In-ūi la̍k-ji̍t lāi, Iâ-hô-hoa chhòng-chō thiⁿ, , hái kap hit tiong-kan bān-mi̍h, tē-chhit-ji̍t an-hioh; só·-í Iâ-hô-hoa sù-hok tī an-hioh-ji̍t, si̍at-lip i chòe-sèng.
  • Tē-gō·-tiâu: Ti̍oh hàu-kèng lí ê lāu-pē lāu-bú, hō· lí ê ji̍t-chí tī Iâ-hô-hoa lí ê Siōng-tè só· siúⁿ-sù lí ê tōe, tit-ti̍oh kú-tn̂g.
  • Tē-chhit-tiâu: M̄-thang kiâⁿ kan-îm.
  • Tē-káu-tiâu: M̄-thang chòe ké ê kan-chèng, hām-hāi lí ê chhù-piⁿ.
  • Tē-cha̍p-tiâu: M̄-thang tham lí ê chhù-piⁿ ê chhù, iā m̄-thang tham lí ê chhù-piⁿ ê bó·, lô·-pok, lú-pī, , , í-ki̍p chiū ngia̍uh-ngia̍uh-chhoah, hn̄g-hn̄g khiā-teh.