"Má-lâi-se-a" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

Wikipedia (chū-iû ê pek-kho-choân-su) beh kā lí kóng...
刪去的內容 新增的內容
無編輯摘要
無編輯摘要
piau-chhiam: 已被回退 Ēng hêng-tōng pian-chi̍p tī chhiú-ki-á bāng-ia̍h kái--ê
Tē 96 chōa: Tē 96 chōa:


}}
}}
'''Má-lâi-se-a''' ({{hàn-|馬來西亞}}, [[-lâi-gú]]: Malaysia), chāi-tē kán-chheng '''Tōa-má''' ({{hàn-jī|大馬}}), [[Sin-ka-pho]] it-poaⁿ kiò chò '''Chiu-hú''' ({{hàn-jī|州府}}), [[Tang-lâm-a]] ê 1-ê kok-ka, i ê thó͘- hun-chòe 2 tōa pêng, tiong-ng keh [[Lâm Tiong-kok Hái]]. Sai-pō͘ [[Má-lâi poàn-tó]] téng-bīn ê [[Poàn-tó Má-lâi-se-a|Sai Má-lâi-se-a]], óa tī [[Thài-kok]] ê lâm-hng, ǹg-lâm sī Sin-ka-pho kah [[Ìn-nî]] ê [[Sumatra]]-; Tang-pō͘ hō chò [[Tang Má-lâi-se-a]], chiap-kin [[Hui-li̍p-pin]], chiàm [[Borneo]]-tó ê pak-pêng (kā [[Bûn-lâi]] pau tiâu leh), ǹg-lâm sī Ìn-nî.
'''Tanah Tinggi''' ({{hang-ji|watak}},[[Ma-lai-gú]]:Tanah Tinggi) ialah bahasa tanah tinggi. Tōa-má' ' ' ({{hàn-jī|dà mǎ}}) atau [[sin--f̄ex]] p̣hās̄ʹā it-poa'''Chiu-hú''' ({{hàn-jī|zhōu f̄ }}) ) dan [[Tang-lâm -a]] 1-e kok-ka 2-lapan kali, tiong-ng khụ̄x [[Lâm Tiong-kok Hái] Mereka khụ̄x [[Má-lâi poàn-tó] Thài-kok] ] putih salji Sin-ka-pho kah [ [Ìn-nî [[s̄umātrā]]-to; Tang-pō͘ hō chō [[Tang Má-lâi-se-a]], cheīy p-kin [[Hui-li̍p-pin]], [[bxr̒neīyw]]-tó e pak-peng (kā [[Bûn-lâi ] ]] pau tiâu leh), ǹg-lâm sī Ìn-nî.


Ma-lai-se-a''' ({{hang-ji|mǎlaixīyà}}, [[Ma-lai-gú]]: Maleseīy), the'''Tōa-ma''' ( {{hàn-ji |dà mǎ}}) dan [[sin-kā-f̄ex]] it-poa reīyk ẁā''chiw-ḥū'' ({{hàn-jī|zhōu fǔ}}) dan [[Tang-lâm -a 1- e kok-kakhṇ xāyu 2 [[Lam Tiong-kok Hái] peta sidikit] ] peta [[thịy-kk] ] peta]-thea; Tang-pō͘ hō chō [[Tang Má-lâi-se-a]], chiap-kin [[Hui-li̍p-pin]], chiâm [[bxr̒neīyw]]-tó e pak-peng (ka [[Bûn-lâi] ]] 33-Bank, 4192 kong-li, kok-ka siu-to͘ sī [[kạwlālạmpexr̒] 1-e jiat-tai Kok-ka, iaitu cho̍at- water tē-li hong-ūi sī [[Tē-kiû Chhiah- tō] ]] 7 hingga 10 [bahasa Inggeris]] 7 hingga
Má-lâi-se-a chiām-tē bīn-chek chiong-kīn 33-bān k㎡, hái-hōaⁿ-sòaⁿ chôan-tn̂g ta̍t-kàu 4192 kong-lí, kok-ka siú-to͘ sī [[Kuala Lumpur]]. In sī 1-ê jia̍t-tài kok-ka, i ê cho̍at-tùi tē-lí hong-ūi sī tī [[Tē-kiû]] [[Chhiah-tō]] pak-hng 7-tō͘ ê só͘-chāi, tú-tú-hó tī [[Tang-lâm-a]] ê tiong-sim tē-tài.


== Tē-lí ==
== Tē-lí ==

2023-nî 5-goe̍h 3-ji̍t (pài-saⁿ) 23:53 ê siu-tēng-pún

Má-lâi-se-a
Malaysia
kî-á
kok-kî
kok-hui
kok-hui
Chu-kù: Bersekutu Bertambah Mutu
"Thoân-kiat chiū sī le̍k-liōng"
Kok-koa: Negaraku
"Goán chó͘-kok"
Siú-to͘ Putrajaya (hêng-chèng)
Kuala Lumpur (hoat-tēng)
Siāng-tōa siâⁿ-chhī Kuala Lumpur
Koaⁿ-hong gí-giân Má-lâi-gí
Chèng-hú Liân-pang, gī-hoē-chè, soán-kí kun-chú, kun-chú li̍p-hiàn
Abdullah al-Haj
• chóng-lí
Ismail Sabri Yaakob
Li̍p-hoat ki-kò͘ Kok-hoē
Goân-ló-īⁿ
Tāi-gī-īⁿ
Bīn-chek
• Lóng-chóng
330,803 km2 (127,724 sq mi) (tē 67 miâ)
• chúi-he̍k (%)
0.3
Jîn-kháu
• 2020 nî kó͘-kè
Neutral increase 32,730,000 (tē 43 miâ)
• 2010 nî phó͘-cha
28,334,135
• Bi̍t-tō͘
92/km2 (238.3/sq mi) (tē 116 miâ)
GDP (PPP) 2020 nî kó͘-kè
• Lóng-chóng
Increase $900.426 cha̍p-ek (tē 30 miâ)
• Pêng-kin
Increase $27,287 (tē 51 miâ)
GDP (bêng-gī) 2020 nî kó͘-kè
• Lóng-chóng
Increase $336.330 cha̍p-ek (tē 36 miâ)
• Pêng-kin
Increase $10,192 (tē 60 miâ)
Gini (2015 nî) Positive decrease 41
tiong
HDI (2019 nî) Increase 0.810
chin ko · tē 62 miâ
Hoè-pè Má-lâi-se-a ringgit (RM) (MYR)
Sî-khu UTC+8 (MST)
Sî-kan keh-sek dd-mm-yyyy
Siong-iōng tiān-goân 240 V, 50 Hz
Khui-chhia hong-hiòng chó
Tiān-oē khu-hō +60
ISO 3166 tāi-hō MY
Siōng-téng domain .my
       Tanah Tinggi (Pang-bô͘:Hang-ji,Ma-lai-gú:Tanah Tinggi) ialah bahasa tanah tinggi.  Tōa-má' ' ' (dà mǎ) atau sin-kā-f̄ex p̣hās̄ʹā it-poaChiu-hú (zhōu f̄ ) ) dan Tang-lâm -a 1-e kok-ka 和 2-lapan kali, tiong-ng khụ̄x [[Lâm Tiong-kok Hái] Mereka khụ̄x [[Má-lâi poàn-tó] 和Thài-kok] ] putih salji Sin-ka-pho kah [ [Ìn-nî s̄umātrā-to;  Tang-pō͘ hō chō Tang Má-lâi-se-a, cheīy p-kin Hui-li̍p-pin, bxr̒neīyw-tó e pak-peng (kā [[Bûn-lâi ] ]] pau tiâu leh), ǹg-lâm sī Ìn-nî.
       Ma-lai-se-a (Pang-bô͘:Hang-ji, Ma-lai-gú: Maleseīy), theTōa-ma ( Pang-bô͘:Hàn-ji) dan sin-kā-f̄ex it-poa reīyk ẁāchiw-ḥū (zhōu fǔ) dan [[Tang-lâm -a 1- e kok-kakhṇ xāyu 2 [[Lam Tiong-kok Hái] peta sidikit] ] peta [[thịy-kk] ] peta]-thea;  Tang-pō͘ hō chō Tang Má-lâi-se-a, chiap-kin Hui-li̍p-pin, chiâm bxr̒neīyw-tó e pak-peng (ka [[Bûn-lâi] ]] 33-Bank, 4192 kong-li, kok-ka siu-to͘ sī [[kạwlālạmpexr̒] 1-e jiat-tai Kok-ka, iaitu cho̍at- water tē-li hong-ūi sī [[Tē-kiû Chhiah- tō] ]] 7 hingga 10 [bahasa Inggeris]] 7 hingga

Tē-lí

Khì-hāu

Má-lâi-se-a sio̍k-î jia̍t-tài ú-lîm khì-hāu, iân-hái pêⁿ-iûⁿ pêng-kin khì-un 25℃~30℃, soaⁿ-khu pêng-kin khì-un 22℃~28℃.

Le̍k-sú

Siông-sè chhiáⁿ khoàⁿ: Má-lâi-se-a ê le̍k-sú

Kun-kù ûi-thoân kiam seng-bu̍t-ha̍k gián-kiù, hiān-tāi jîn-lūi tī tāi-khài 40,000 tang chêng to̍h khì kàu Má-lâi Poàn-tó kap Borneo.[1]

Kong-gôan 15 sè-kí chho͘-kî, tī Melaka ûi tiong-sim ê Melaka ông-kok thóng-it Má-lâi pòan-tó ê tōa-pō·-hūn só·-chāi, pēng-chhiáⁿ hoat-tián chiâⁿ-chòe tng-sî Lám-iûⁿ chú-iàu ê kok-chè bō·-e̍k tiong-sim. Kàu-kah 16 sè-kí liáu-āu, chit-ê ông-kok chêng-āu cho-siū se-hong si̍t-bîn chú-gī kok-ka Phû-tô-gâ, Hô-lân kah Eng-kok ê chhim-lio̍k, pēng-chhiáⁿ tī 1911 nî chiâⁿ-chòe Eng-kok ê si̍t-bîn-tē. Tē-jī chhù sè-kài tāi-chiàn kî-kan, Má-lâi-se-a ê 1-pō·-hūn tē-khu bat hō· Ji̍t-pún chiàm-niá, chiàn-cheng kiat-sok liáu-āu, iū-kok hoe-hok Eng-kok ê thóng-tī. 1957 nî 8 goeh 31 hō, Má-lâi-a Liân-pang thoat-lī Eng-liân-pang, si̍t-hêng to̍k-li̍p. 1963 nî 9 go̍eh 16 hō, Má-lâi-a Liân-pang hām Sin-ka-pho, Sarawak, Sabah ha̍p-pèng, sêng-li̍p " Má-lâi-se-a Kok " .

Jîn-kháu

Má-lai-se-a chôan-kok chóng jîn-kháu tāi-iok 3-chheng 2-pahbān lâng. Kî-tiong Má-lâi-lâng kah kî-thaⁿ ê gôan-chū-bîn chiām 60%, Tn̂g-lâng (Hôa-jîn) chiām 25%, Ìn-tō·-lâng chiām 7%.

Gí-giân

Má-lâi-gí sī Má-lai-se-a ê kok-gí, m̄-koh thong-iōng ê gí-giân khiok-sī Eng-gí, che-í-gōa, Hôa-gí ê sú-iōng hōan-ûi mā put-chí-á khoah. Leng-goa koh u goan-chu-bin e kok-chiong gi-gian.

Chá-kî ê Tn̂g-lâng tōa-to-sò͘ lâi-chū Tiong-kok tang-lâm iân-hái tē-khu. Má-lai-se-a Tn̂g-lâng ê gí-giân, pau-koat Hok-kiàn-oē, Tiô-chiu-oē, Kńg-tang-ōe, Kheh-lâng-ōe, Pak-kiaⁿ-ōe, Hok-chiu-ōe, Hái-lâm-ōe kah kî-thaⁿ ê Tiong-kok hong-giân, kî-tiong ài-sǹg Bân-lâm-gí kah Kńg-tang-ōe ê sú-iōng jîn-kháu siāng-chē.

Chong-kàu

Islam-kàu sī Má-lai-se-a ê kok-kàu. Kî-thaⁿ ê chong-kàu chú-iàu sī, Hu̍t-kàu, Ki-tok-kàu kah ìn-tō·-kàu.

Chèng-tī

Má-lâi-se-a sī 1-ê liân-pang, mā sī 1-ê ū hiàn-hoat ê ông-kok. Si̍t-chè ê kôan-le̍k tī siú-siòng kah kok-hōe ê chhiú--nih. Kok-ka miâ-gī-siōng siōng-kôan ê léng-tō-lâng sī Yang di-Pertuan Agong, mā sī Islam-kàu ê léng-siù kiam bú-chong pō·-tūi ê Thâu-lâng, iû sóan-kí sán-seng. Gôan-siú chhiú-thâu ū li̍p-hoat, su-hoat kah hêng-chèng ê choè-ko kôan-le̍k, ū jīm-bēng chóng-lí, tông-ì ah-sī kū-cho̍at kái-sàn kok-hōe ê chiong-chióng kôan-le̍k. Gôan-siú ê jīm-kî sī 5-nî. Thóng-tī-chiá gī-hōe sī iû Má-la̍k-kah 4-ê chiu ê chiu gôan-siú kah kok-lāi kî-thaⁿ 9-ê chiu ê sè-si̍p sultan chó·-sêng. Thóng-tī-chiá gī-hōe ê chit-lêng sī tī-leh 9-ê sè-si̍p sultan tang-tiong lûn-liû sóan-kí sán-seng kok-ka ê choè-ko gôan-siú kah hù choè-ko gôan-siú ; sím-gī pēng-chhiáⁿ pan-pō· kok-ka ê hoat-lu̍t, hoat-kui; tùi chôan-kok-sèng ê Islam-kàu būn-tê ū chòe-chiong chhâi-koat-kôan; sím-gī sia̍p-ki̍p Ma-lâi-lâng hām kî-thaⁿ gôan-chū-bîn chi-kan ê te̍k-kôan cheng-gī téng tiōng-tāi ê būn-tôe. Hôan-sī iú-koan "thóng-tī-chiá te̍k-kôan tē-ūi" ê hoat-lu̍t, nā-bô keng-kòe gī-hōe tông-ì, to̍h bōe-tàng thong-kòe. Kok-hōe sī chòe-ko li̍p-hoat ki-kò·, iû " siōng gī-īⁿ " kah " hā gī-īⁿ " chó·-sêng, put-lī-kò, si̍t-kôan khiok-sī chiáng-ak tī lōe-koh chhiú-tiong.

Hêng-chèng-khu

Chham-khó: Má-lâi-se-a ê hêng-chèng-khu

Chham-chiàu

  1. Virginia Matheson Hooker (2003). A Short History of Malaysia: Linking East and West. Short History of Asia Series. Allen & Unwin. ISBN 1-86448-955-3. 

Chām-gōa liân-kiat


Wikimedia Commons téng ê siong-koan tóng-àn: Malaysia